- پیش گفتار 3
- بخش اول:کلیّات 5
- عبادت هدف آفرینش 5
- اشاره 5
- عبادت فطری است 6
- 1. اهمیّت و ضرورت 6
- اشاره 6
- اشاره 6
- اهمیّت نماز و نمازگزاری 7
- نماز در قرآن 8
- نماز و گناه 9
- نماز و شیطان 9
- نماز در قیامت 11
- نماز؛ وجه اشتراک شرایع آسمانی 11
- مسجد؛ مکانی ویژه نمازگزاران 12
- نماز؛ عبادتی همیشگی 12
- تکرار و تنوع 13
- ضرورت نمازگزاری (چرا نماز بخوانیم؟) 13
- تأمین نیاز درونی و روانی انسان 14
- پرورش تمرکز ذهن 16
- دست یابی به وقارِ اخلاقی و شخصیتی 18
- برقراری عدالت اجتماعی 18
- همسویی با هستی 19
- قبول نظم و انضباط 19
- ضرورت و اهمیت انس با نماز 20
- انس با نماز و اهمیت حضور قلب در روایات 21
- انس با نماز شرط قبولی همه اعمال 21
- انس با نماز و آثار واقعی نماز 22
- انس، ارتباط برتر 23
- 2. مفهوم شناسی 24
- ریشه واژه نماز 24
- اشاره 24
- ریشه واژه «صلوه» معانی و کاربردهای آن 26
- واژه «انس» 29
- 3. پیشینه تاریخی 30
- اشاره 30
- نماز در ادیان وحیانی 32
- اشاره 32
- نمازگزاری در آیین زرتشت 32
- نمازگزاری در آیین یهود 33
- نمازگزاری در آیین مسیحیت 36
- نمازگزاری در قاموس کتاب مقدس 37
- نماز و ادیان غیر وحیانی 39
- 4. نمازگزاری و انس با نماز از نگاه روایات 40
- اسرار نماز 40
- اشاره 40
- ترک نماز 41
- آداب و مستحبات نماز 42
- نمازگزاری خردسالان و جوانان 43
- نماز مستحبی 44
- نماز شب 44
- نماز از نگاه قرآن 45
- پی آمدهای نماز 46
- پی آمدهای ترک و سهل انگاری در برپایی نماز 47
- آداب نماز 47
- اشاره 49
- 5. نماز از دیدگاه اندیشمندان مسلمان و غربی 49
- نماز از دیدگاه میرزا جواد آقا ملکی تبریزی 51
- نماز از دیدگاه مرحوم امام خمینی رحمهم الله 51
- اندیشمندان مسلمان 51
- اشاره 51
- نماز از دیدگاه فیض کاشانی 52
- نماز از دیدگاه اندیشمندان غربی 52
- بخش دوم:عوامل انس با نماز 56
- اشاره 56
- عوامل انس با نماز 56
- اشاره 56
- اشاره 57
- نظری بر واژه قلب 57
- دلایل اخلاقی _ عرفانی انس با نماز 57
- 1. حضور قلب 57
- اشاره 57
- عوامل حضور قلب در نماز 59
- روح و کالبد نماز 61
- نماز، راحت ترین ارتباط با خداوند 61
- نماز در فضای بندگی 62
- اشاره 64
- 1. تأثیر عام (اثر غیر مستقیم) 65
- 2. تأثیر خاص آداب نماز 66
- طمأنینه 66
- اشاره 66
- نشاط نمازگزار 67
- صوت نمازگزار 68
- موانع حضور قلب 76
- اشاره 76
- اشاره 77
- عوامل درونی 77
- 1. وسوسه شیطان 77
- اشاره 78
- الف) لذّتِ خوردن و لذّتِ نماز 78
- 2. پرخوری 78
- ب) آثار پرخوری 79
- 3. شتاب در قرائت نماز 81
- 4. خواب آلودگی دایمی یا پرخوابی 82
- 5. سستی و خستگی 84
- 6. خودداری از دفع ادرار 84
- 1. بیهوده گویی یا سخنِ لغو 85
- عوامل بیرونی 85
- اشاره 85
- 2. چشم چرانی 87
- 3. مکان شلوغ و پرهیاهو 88
- 4. شرکت در مجالس آلوده به گناه 89
- 5. بی توجهی به احکام فقهی و آداب ظاهری 90
- 6. حواس ظاهری و امور خارجی 92
- 2. روحیه نیایش 101
- اشاره 101
- نماز و نیایش 102
- عبادت، خط سیری از ماده به معنا 102
- اشاره 104
- اشاره 104
- الف) عوامل شناختی 104
- 1. درک عظمت خدا 105
- 2. احساس نیاز 105
- امّید 106
- اشاره 106
- 3. توجه به آثار روانی، تربیتی نیایش 106
- اعتماد به نفس 107
- امنیت روانی 108
- 4. هنر در نیایش 108
- اختیار انسان در برابر اراده الهی 109
- اشاره 109
- 5. اعتقاد به اختیار و دو برداشت نادرست از آن 109
- نیایش نمادی از دوران طفولیت بشر 110
- 6. معارف نیایش 111
- 7. مطالعه شرح حا ل نیایشگران 112
- اشاره 113
- 1. زهد 113
- ب) عوامل عملی 113
- 2. پرهیز از حرام خوری 114
- 3. تواضع 115
- 4. تقوا، ورع 116
- 5. حضور در مجالس نیایش 117
- 6. برقراری رابطه عاطفی 117
- 3. درکِ لذّت در عبادت 118
- اشاره 118
- آسیب شناسی منطق لّذت در مورد نماز 121
- نماز، لّذت برتر 122
- اشاره 123
- 4. درک زیبایی های نماز 123
- زیبایی شناسی نماز 125
- نماز، کلید ملاقات 126
- اذان، ترنّم رویش 127
- رو به خانه دوست 127
- محراب 128
- نخستین تکبیر 128
- نیّت از آغاز تا پایان 128
- سر تسلیم فرود آوردن 129
- سخن دل 129
- خواستی عاجزانه، نیازی دلنشین 131
- تجدیدباورها 132
- دعای سلامت 132
- اسرار نماز و زیباشناسی نماز 133
- اشاره 138
- 5. پیش نیازهای عبادت 138
- الف) پیش نیازهای شناختی 140
- ب) پیش نیازهای رفتاری 143
- 6. شناخت نسبت به نماز 147
- اشاره 147
- سه رکن اصلی عبادت 148
- 1. تکرار و تداوم عبادت 150
- علل رفتاری انس با نماز 150
- اشاره 150
- 3. نماز اولِ وقت 153
- 4. الگوهای رفتاری _ شخصیتی 155
- 5. خاطراتِ نماز 157
- دلایل اجتماعی انس با نماز 158
- اشاره 158
- 1. امام جماعت 158
- 2. مسجد 159
- 3. نماز جماعت 163
- 4. تجربه های مثبت نمازگزاران 165
- اشاره 168
- اشاره 168
- مراحل نمازگزاری تا انس با نماز 168
- بخش سوم:مراحل و تفاوت ها 168
- الف) انس اجمالی 170
- ب) انس تفصیلی 171
- 1. توجه به معنای الفاظ در قرائت 171
- اشاره 171
- 3. درک حقیقت عبادت 172
- 2. تصحیح صورت افعال نماز 172
- درک حقیقت عبادت با برهان عقلی 172
- اشاره 172
- درک حقیقت عبادت با ادراک قلبی 173
- تفاوت های نمازگزاری و انس با نماز 174
- عوامل انس 174
- ویژگی های انس 174
- آثار فردی 176
- اشاره 176
- الف) آثار اخلاقی 176
- اشاره 176
- بخش چهارم:آثار انس با نماز 176
- اشاره 176
- 1. تکامل و خودسازی 177
- 2. اخلاص 178
- 3. تواضع 179
- 4. صبر 180
- اشاره 182
- ب) آثار تربیتی 182
- 1. ثبات شخصیت 183
- 2. نظم و انضباط 184
- 3. احساس قدرت و عزّت 184
- اشاره 185
- خوش زبانی 185
- 4. ادبِ برخاسته از نماز 185
- تواضع 185
- نظافت 186
- متانت و وقار 186
- 5. تمرکز ذهن 186
- رعایت آداب خاص 186
- ج) آثار بهداشتی نماز 187
- اشاره 189
- آثار اجتماعی 189
- الف) مسایل اجتماعی نماز در سطح خُرد 189
- اشاره 189
- تعامل اجتماعی برآمده از نماز 190
- نماز به عنوان نظام 191
- اشاره 191
- ب) مسایل اجتماعی نماز در سطح کلان 191
- تعمیم ساختاری 192
- تنظیم سیاسی 192
- تنظیم اجتماعی 193
- تفاهم نمادین 194
- آثار اقتصادی 194
- اشاره 197
- آثار سیاسی 197
- نماز عامل تحکیم وحدت سیاسی 198
- اشاره 200
- اشاره 200
- فضای معنوی 200
- آثار خانوادگی 200
- الف) نقش عمومی نماز در خانواده 200
- باروری شخصیت 201
- محبّت 201
- اشاره 202
- ب) نقش نماز در زندگی زوج های جوان 202
- 1. تغییر بینش زوج های جوان نسبت به زندگی 202
- 2. حفظ کیان خانواده 203
- 3. زوج های جوان و تجربه محدود زندگی 204
- 4. نماز، مهار کننده هیجان جوانی 205
- 5. نماز و نیازهای واقعی زوج جوان 206
- 7. تربیت فرزندان 211
- 6. تأثیر بلندمدّت دوران آغازین زندگی 211
- آثار تحصیلی 213
- نتیجه 214
- کتاب نامه 216
دو عنصر اساسی یعنی فردِ نمازگزار و تعامل بین نمازگزاران منجربه پدید آمدن عنصر سومی به عنوان «ما» و گروهِ نمازگزاران می شوند. در نتیجه، بُعد کلانِ جامعه را از خود متأثر می کنند. در اینجا این قاعده به همان صورت عمل می کند که دیگر اقشار و طبقات دیگر با گروه بندی تفکیک شده خود، ساختار کلان جامعه را از خود متأثر می کنند.
گروه بندی اجتماعی نمازگزاران در سطح کلان اجتماعی، در چهار بُعد مختلف تاثیر خود را به نمایش می گذراند.
تعمیم ساختاری
تعمیم ساختاری
با توجه به دگرگونی هایی که در جوامع مختلف، به خصوص جوامع توسعه نیافته به وجود می آید، گسترش و تعمیق نظام اجتماعی اهمیت خاصی دارد. تعمیم ساختاری، زمینه بروز توسعه اجتماعی را به وجود می آورد. تعمیم ساختاری دارای چهار بعد می باشد: ارتقای انطباقی، تعمیم ارزشی، ادخال و فردیت.(1) تعمیم ساختاری به معنای خروج جامعه از حالت های انزوا جویانه و انفرادی و پانهادن به عرصه قانون مند اجتماعی است.
تنظیم سیاسی
تنظیم سیاسی
به دنبال ایجاد گروه های نمازگزار و تفکیک اجتماعی که پی آمد آن است، ضرورت یک نظارت بیرونی هم بر این افراد و گروه های نمازگزار مشاهده می شود؛ زیرا با ایجاد این گروه ها و تفکیک اجتماعی و سپس شکل گیری گروه بندی های جدید اجتماعی در سطح جامعه، به طور
1- نماز و جامعه شناسی، ص 132.