- پیش گفتار 3
- عبادت هدف آفرینش 5
- اشاره 5
- بخش اول:کلیّات 5
- اشاره 6
- عبادت فطری است 6
- اشاره 6
- 1. اهمیّت و ضرورت 6
- اهمیّت نماز و نمازگزاری 7
- نماز در قرآن 8
- نماز و گناه 9
- نماز و شیطان 9
- نماز در قیامت 11
- نماز؛ وجه اشتراک شرایع آسمانی 11
- مسجد؛ مکانی ویژه نمازگزاران 12
- نماز؛ عبادتی همیشگی 12
- تکرار و تنوع 13
- ضرورت نمازگزاری (چرا نماز بخوانیم؟) 13
- تأمین نیاز درونی و روانی انسان 14
- پرورش تمرکز ذهن 16
- برقراری عدالت اجتماعی 18
- دست یابی به وقارِ اخلاقی و شخصیتی 18
- قبول نظم و انضباط 19
- همسویی با هستی 19
- ضرورت و اهمیت انس با نماز 20
- انس با نماز و اهمیت حضور قلب در روایات 21
- انس با نماز شرط قبولی همه اعمال 21
- انس با نماز و آثار واقعی نماز 22
- انس، ارتباط برتر 23
- ریشه واژه نماز 24
- 2. مفهوم شناسی 24
- اشاره 24
- ریشه واژه «صلوه» معانی و کاربردهای آن 26
- واژه «انس» 29
- 3. پیشینه تاریخی 30
- اشاره 30
- نماز در ادیان وحیانی 32
- نمازگزاری در آیین زرتشت 32
- اشاره 32
- نمازگزاری در آیین یهود 33
- نمازگزاری در آیین مسیحیت 36
- نمازگزاری در قاموس کتاب مقدس 37
- نماز و ادیان غیر وحیانی 39
- اشاره 40
- 4. نمازگزاری و انس با نماز از نگاه روایات 40
- اسرار نماز 40
- ترک نماز 41
- آداب و مستحبات نماز 42
- نمازگزاری خردسالان و جوانان 43
- نماز شب 44
- نماز مستحبی 44
- نماز از نگاه قرآن 45
- پی آمدهای نماز 46
- پی آمدهای ترک و سهل انگاری در برپایی نماز 47
- آداب نماز 47
- 5. نماز از دیدگاه اندیشمندان مسلمان و غربی 49
- اشاره 49
- نماز از دیدگاه مرحوم امام خمینی رحمهم الله 51
- نماز از دیدگاه میرزا جواد آقا ملکی تبریزی 51
- اندیشمندان مسلمان 51
- اشاره 51
- نماز از دیدگاه فیض کاشانی 52
- نماز از دیدگاه اندیشمندان غربی 52
- عوامل انس با نماز 56
- اشاره 56
- اشاره 56
- بخش دوم:عوامل انس با نماز 56
- نظری بر واژه قلب 57
- اشاره 57
- اشاره 57
- دلایل اخلاقی _ عرفانی انس با نماز 57
- 1. حضور قلب 57
- عوامل حضور قلب در نماز 59
- نماز، راحت ترین ارتباط با خداوند 61
- روح و کالبد نماز 61
- نماز در فضای بندگی 62
- اشاره 64
- 1. تأثیر عام (اثر غیر مستقیم) 65
- اشاره 66
- 2. تأثیر خاص آداب نماز 66
- طمأنینه 66
- نشاط نمازگزار 67
- صوت نمازگزار 68
- موانع حضور قلب 76
- اشاره 76
- 1. وسوسه شیطان 77
- عوامل درونی 77
- اشاره 77
- الف) لذّتِ خوردن و لذّتِ نماز 78
- 2. پرخوری 78
- اشاره 78
- ب) آثار پرخوری 79
- 3. شتاب در قرائت نماز 81
- 4. خواب آلودگی دایمی یا پرخوابی 82
- 5. سستی و خستگی 84
- 6. خودداری از دفع ادرار 84
- 1. بیهوده گویی یا سخنِ لغو 85
- اشاره 85
- عوامل بیرونی 85
- 2. چشم چرانی 87
- 3. مکان شلوغ و پرهیاهو 88
- 4. شرکت در مجالس آلوده به گناه 89
- 5. بی توجهی به احکام فقهی و آداب ظاهری 90
- 6. حواس ظاهری و امور خارجی 92
- 2. روحیه نیایش 101
- اشاره 101
- عبادت، خط سیری از ماده به معنا 102
- نماز و نیایش 102
- اشاره 104
- اشاره 104
- الف) عوامل شناختی 104
- 1. درک عظمت خدا 105
- 2. احساس نیاز 105
- اشاره 106
- 3. توجه به آثار روانی، تربیتی نیایش 106
- امّید 106
- اعتماد به نفس 107
- امنیت روانی 108
- 4. هنر در نیایش 108
- اشاره 109
- اختیار انسان در برابر اراده الهی 109
- 5. اعتقاد به اختیار و دو برداشت نادرست از آن 109
- نیایش نمادی از دوران طفولیت بشر 110
- 6. معارف نیایش 111
- 7. مطالعه شرح حا ل نیایشگران 112
- ب) عوامل عملی 113
- 1. زهد 113
- اشاره 113
- 2. پرهیز از حرام خوری 114
- 3. تواضع 115
- 4. تقوا، ورع 116
- 6. برقراری رابطه عاطفی 117
- 5. حضور در مجالس نیایش 117
- اشاره 118
- 3. درکِ لذّت در عبادت 118
- آسیب شناسی منطق لّذت در مورد نماز 121
- نماز، لّذت برتر 122
- اشاره 123
- 4. درک زیبایی های نماز 123
- زیبایی شناسی نماز 125
- نماز، کلید ملاقات 126
- اذان، ترنّم رویش 127
- رو به خانه دوست 127
- محراب 128
- نیّت از آغاز تا پایان 128
- نخستین تکبیر 128
- سخن دل 129
- سر تسلیم فرود آوردن 129
- خواستی عاجزانه، نیازی دلنشین 131
- تجدیدباورها 132
- دعای سلامت 132
- اسرار نماز و زیباشناسی نماز 133
- اشاره 138
- 5. پیش نیازهای عبادت 138
- الف) پیش نیازهای شناختی 140
- ب) پیش نیازهای رفتاری 143
- 6. شناخت نسبت به نماز 147
- اشاره 147
- سه رکن اصلی عبادت 148
- علل رفتاری انس با نماز 150
- اشاره 150
- 1. تکرار و تداوم عبادت 150
- 3. نماز اولِ وقت 153
- 4. الگوهای رفتاری _ شخصیتی 155
- 5. خاطراتِ نماز 157
- اشاره 158
- 1. امام جماعت 158
- دلایل اجتماعی انس با نماز 158
- 2. مسجد 159
- 3. نماز جماعت 163
- 4. تجربه های مثبت نمازگزاران 165
- اشاره 168
- اشاره 168
- مراحل نمازگزاری تا انس با نماز 168
- بخش سوم:مراحل و تفاوت ها 168
- الف) انس اجمالی 170
- اشاره 171
- 1. توجه به معنای الفاظ در قرائت 171
- ب) انس تفصیلی 171
- اشاره 172
- 2. تصحیح صورت افعال نماز 172
- 3. درک حقیقت عبادت 172
- درک حقیقت عبادت با برهان عقلی 172
- درک حقیقت عبادت با ادراک قلبی 173
- ویژگی های انس 174
- عوامل انس 174
- تفاوت های نمازگزاری و انس با نماز 174
- بخش چهارم:آثار انس با نماز 176
- آثار فردی 176
- الف) آثار اخلاقی 176
- اشاره 176
- اشاره 176
- اشاره 176
- 1. تکامل و خودسازی 177
- 2. اخلاص 178
- 3. تواضع 179
- 4. صبر 180
- اشاره 182
- ب) آثار تربیتی 182
- 1. ثبات شخصیت 183
- 2. نظم و انضباط 184
- 3. احساس قدرت و عزّت 184
- 4. ادبِ برخاسته از نماز 185
- اشاره 185
- تواضع 185
- خوش زبانی 185
- متانت و وقار 186
- نظافت 186
- 5. تمرکز ذهن 186
- رعایت آداب خاص 186
- ج) آثار بهداشتی نماز 187
- آثار اجتماعی 189
- الف) مسایل اجتماعی نماز در سطح خُرد 189
- اشاره 189
- اشاره 189
- تعامل اجتماعی برآمده از نماز 190
- اشاره 191
- نماز به عنوان نظام 191
- ب) مسایل اجتماعی نماز در سطح کلان 191
- تعمیم ساختاری 192
- تنظیم سیاسی 192
- تنظیم اجتماعی 193
- تفاهم نمادین 194
- آثار اقتصادی 194
- اشاره 197
- آثار سیاسی 197
- نماز عامل تحکیم وحدت سیاسی 198
- فضای معنوی 200
- اشاره 200
- اشاره 200
- آثار خانوادگی 200
- الف) نقش عمومی نماز در خانواده 200
- محبّت 201
- باروری شخصیت 201
- اشاره 202
- 1. تغییر بینش زوج های جوان نسبت به زندگی 202
- ب) نقش نماز در زندگی زوج های جوان 202
- 2. حفظ کیان خانواده 203
- 3. زوج های جوان و تجربه محدود زندگی 204
- 4. نماز، مهار کننده هیجان جوانی 205
- 5. نماز و نیازهای واقعی زوج جوان 206
- 7. تربیت فرزندان 211
- 6. تأثیر بلندمدّت دوران آغازین زندگی 211
- آثار تحصیلی 213
- نتیجه 214
- کتاب نامه 216
می خورد.(1)
برخی از متأخران ریشه آن را «آرامی» پنداشته اند و با پژوهش هایی که به تازگی عمل آمده است، این احتمال قوّت گرفته که اصل «صلوه» سریانی است و سپس با جاری شدن آن در زبان جنوب عربستان شاعران آن را در اشعار خود به کار برده اند و بعد از آن اعراب شمالی، لفظ «صلوه» را از آن ها گرفته اند. در هر حال، پیش از ظهور اسلام، این لفظ به چند معنا از جمله پرستشگاه و نیایش به کار رفته است.(2)
عده ای دیگر آن را برگرفته از ماده «صَلی» به معنای راست کردن با آتش دانسته اند.(3)
در کتاب المستطرف درباره اشتقاق معنوی کلمه «صلوه» آمده است: «در اشتقاق معنوی نام «صلوه» اختلاف کرده و گفته اند: این کلمه از کجاست؟ گفته شده از دعا مشتق است و نام بردن از دعا با کلمه «صلوه» در کلام عرب معروف است». بنابراین نماز را به خاطر دعاهایی که در آن وجود دارد «صلوه» نامیده اند و گفته اند نماز از آن جهت که رحمت پروردگار است «صلوه» نامیده می شود.(4)
و گفته اند: نماز را از آن جهت که مشتمل بر کمک خواهی از
1- نمازشناسی، ج 1، ص 73.
2- نمازشناسی، ج 1، ص 73.
3- نمازشناسی، ج 1، ص 75. «صَلی»را در زبان عرب به معنای افروختن آتش برای دعوت مهمان نیز به کار برده اند و در ادب فارسی هم دعوت به مهمانی و همانند آن را صلی گفته اند، برای مثال فلان، صلای مهمانی در داد. احکام قرآن، ص 338 و 339
4- رموز نماز، ص 207.