بر بال سحر: سحرخیزی و شب زنده داری در فرهنگ اسلامی صفحه 23

شمار می رود _ و ارتفاع ویژه ای بر دیگر ساعات شبانه روز دارد _ به سحر تشبیه شده است.(1)

سحر نزد اهل عرفان و تصوّف

سحر نزد اهل عرفان و تصوّف

سَحر، آخر شب است و مراد از آن پایان عدم از روی نیستی نسبت به شب _ است، _ و چون آغاز صبح می باشد، ابتدای عشق و نیز «زمان تجلّیات فیوضات غیبی» را گویند.(2)

«تلألوء انوار حق، و نیز مقام راز و نیاز عبد را سَحر گویند.»(3)

«هنگام راز و نیاز و نزد محی الدین عربی: هنگام تجلی نور در زمان طلوع انوار الهی را گویند.»(4)

گروهی از مفسران نیز بر این باورند که «واژه سحر بر وزن بَشر در اصل به معنی «پوشیده و پنهان بودن» است و چون در ساعات آخر شب، پوشیدگی خاصی بر همه چیز حکومت می کند، نام آن سحر گذاشته شده است.

عرب به ریه و شُش نیز گاهی سحر بر وزن بشر می گوید و این به خاطر پوشیده بودن درون آن است.

لغت سِحْر بر وزن شِعر نیز از همین ماده است؛ زیرا شخص ساحر دست به کارهایی می زند که اسرار آن از دیگران پوشیده و پنهان است.»(5)

1- لسان العرب: السَحَر اول تنفّس الصبح؛ السَحْر و السَحَر آخر اللیل قبیل الصبح؛ قیل: اسحار الفلاه اطرافها؛ و سحر کل شیی ء طرفه؛ شبه بالأسحار اللیالی و هی اطراف مأخّرها.
2- فرهنگ عرفانی محی الدین ابن عربی، ترجمه و تألیف قاسم میرآخوری و حیدر شجاعی، ص100.
3- فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، سید جعفر سجادی، ص460.
4- اشارات فرهنگ اصطلاحات صوفیه، حیدر شجاعی، ص134 و فرهنگ عرفانی محی الدین ابن عربی، پیشین.
5- همان و تفسیرنمونه، ذیل آیه 17، آل عمران.