مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 118

1- مصباح الشریعه، ترجمه مصطفوی، ص89

2- بار خدایا! برایت رکوع کردم و تسلیم شدم. به تو ایمان دارم و بر تو توکل کردم؛ که تویی خداوندگارم. قلب و گوش و دیده و مو و پوست و گوشت و خون و مغز و پی و استخوانم و هرچه روی دو پا می کشم، در برابر تو خاشع و خاکسار است؛ بی آنکه ابا ورزم یا سر نخوت برافرازم و یا خستگی .) را بهانه سازم. منزه است خداوند من و او را سپاس می گویم" (شیخ کلینی، اصول کافی، ج 6، ص 165)

چنانچه گفته شد، مؤمن برای ادب کمر به رکوع خم میکند. ادب نیز به این است که خود را در مقابل هستی بخش هیچ نداند؛ اما زمانی که بعد رکوع کمر راست میکند و برای گفتن تکبیر قیام میکند، تداعی کنندۀ این است که از نیستی به هستی رسیده و خداوند به او اجازه داده که بعد از نیستیِ در رکوع، وجود پیدا کند و توان تکبیر داشته باشد. امیرمؤمنان(ع)می فرمایند: "زمانی که میگویی"سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ" تأویلش این است که "شکر خدایی را که من را از نیستی خارج کرد و هستی بخشید".(1)

7. سجود

اشاره

سجده در بین دیگر عبادات نیز بالاترین و نهایتِ درجه عبودیت(2) است، تا بدانجا که نماز - که خود زیبایی مؤمن است - جمالش را از سجده دارد(3) و شاخص و علامت شناخت مؤمن(4) قرار گرفته است.

حضرت رضا(ع)بیان میدارند: "سجده نزدیکترین حالت بنده به خدای بلند مرتبه است و این سخن خداوند عزوجل است که" وَ اسْجُدْ وَ اقْتَرِب"(5). (6)

بنابراین اگر بنده جویای نهایت قرب به پروردگار است، باید که آن را در سجده جستوجو کند. به حضرت صادق(ع)عرض شد: چرا خداوند ابراهیم(ع)را خلیل خود گردانید؟ فرمودند: "به علت سجده بسیاری که بر زمین می کرد".(7)

نکته لطیف سجده که اوج عبادت است، ارتباط با ولی خداست. سجده اگر به زیبایی و کامل انجام شود، نمازگزار را لایق شفاعت و همنشینی اهلبیت(ع)می کند. در روایات وارد شده است که مردی خدمت حضرت نبی اکرم(ص) رسید و عرض