مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 133

1- ر.ک. طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ذیل آیه

2- مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 1، ص 30

3- ر.ک. طباطبائی، المیزان، ترجمه موسوی همدانی، ج 1، ص 14 ؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 1، ص 27

4- ر.ک. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 1، ص 38.

5- زمر: 53

مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ

واژه «مَلِک» به معنای پادشاه و فرمانروا آمده و «مالک» کسی است که توانایی تصرّف در دارایی خویش را دارد و کسی نمی تواند از تصرّفات شایسته و بایسته او جلوگیری کند.

«یوم الدّین»: «یوم» به معنای «روز» است و «دین» به چند معنا آمده که عبارتند از:

1. پاداش و کیفر؛

2. حساب؛

3. فرمانبرداری و پیروی؛

4. به معنای مجموعه قوانونها و مقرارتی که از جانب خداوند برای هدایت بشر نازل شده است.

البته معنای «دین» در اینجا روشن و عبارت است از «پاداش و حساب»؛ چرا که مفهوم آن، به روشنی در این آیه شریفه آمده است که: «اَلْیَوْمَ تُجْزی کُلُّ نَفس ٍ بِما کَسَبَتْ»؛(1) امروز هر کس را به اندازه عملکردش جزا می دهند!

و نیز در این آیه شریفه: «لا تَعْتَذِرُوا الْیَوْمَ اِنَّما تُجْزَوْنَ ما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»؛(2) هان ای کسانی که کفر ورزیده اید! امروز پوزش نخواهید. جز این نیست که برابر آنچه [در دنیا] انجام می دادید، به شما جزا داده می شود.(3)

إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَإِیَّاکَ نَسْتَعِین

ایاک: ضمیر منفصل مفعولی است که برای افاده حصر، بر فعل خود (نعبد) مقدم شده است.