مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 139

1- ر.ک. اعراف: 45 ؛ انفال: 47 ؛ توبه: 34 ؛ هود: 19 ؛ ابراهیم: 3؛ حج: 25

2- ر.ک. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 1، ص56

أَنْزَلْنَاه» را بخوان که نسبت تو و اهل بیت؟عهم؟ توست تا روز قیامت؛ «اقْرَأْ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فَإِنَّهَا نِسْبَتُکَ وَ نِسْبَهُ أَهْلِ بَیْتِکَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَه».(1)

بدین روی، مضامین سوره مبارکه قدر آنچنان با حجیت و ولایت اهل بیت؟عهم؟ گره خورده که خداوند متعال آن را شناسنامه پیامبر و اهل بیتش؟ع؟ نامیده، همچنانکه سوره توحید را شناسنامه و نسبت پروردگار عالمیان خوانده است.

سوره توحید

الصَّمَد

معانی مختلفی برای»صمد» بیان شده است(2) که همه آنها به یک حقیقت بازگشت میکند و آن، بزرگ و آقایی است که بینیاز از هر چیز میباشد و همه نیازمند به او هستند.

نقل شده است که مردم بصره نامه ای به محضر امام حسین(ع)نوشتند و از آن حضرت درباره معنای «صمد» پرسیدند، امام؟ع؟در پاسخ آنها فرمود: «خداوند خودش صمد را تفسیر فرموده است: «لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ»؛ نه زاده و نه زاده شد و احدی مانند او نیست... آری خداوندِ صمد، کسی است که از چیزی به وجود نیامده و در چیزی وجود ندارد و بر چیزی قرار نگرفته است. آفریننده اشیا و خالق آنها است. همه چیز را به قدرتش به وجود آورده. آنچه را برای فنا آفریده، به اراده اش از هم متلاشی می شود و آنچه را برای بقا خلق کرده، به علمش باقی می ماند. این است خداوندِ صمد!»(3)