مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 140

1- شیخ کلینی، اصول کافی، ج 3، ص 486

2- از جمله گفته شده: صمد به معنای آقا و بزرگی است که برای انجام کارها به سوی او می روند،و بعضی گفته اند:"صمد" به معنای چیزی است که تو خالی نیست، بلکه پُر است (راغب اصفهانی،المفردات فی غریب القرآن، ج 1، ص 492 ، واژه صمد). و امام علی بن الحسین؟می فرماید: "صمد کسی است که شریک ندارد و حفظ چیزی برای او مشکل نیست، و چیزی از او مخفی نمی ماند" (مجلسی،. بحاراأنوار، ج 3، ص 223)

3- حر عاملی، وسائل الالشیعه، ج 27 ، ص 189.

علامه طباطبائی نیز می گوید:

معنای اینکه خدا صمد است، این است که هر چیزی در ذات و آثار و صفات محتاج او است. او منتهای مقاصد است. اصل در معنای کلمه “صمد”، قصد کردن و یا قصد کردن با اعتماد است... خدای تعالی سید و بزرگی است که تمامی موجودات عالم در تمامی حوایجشان او را قصد می کنند. [همچنین] الف و لام کلمه “صمد»، به منظور افاده حصر است و می فهماند که تنها خدای تعالی، «صمد علی الاطلاق» است.(1)

ج) تسبیحات اربعه

تسبیح در لغت به معنای حرکت سریع در آب یا هوا است و در فرهنگ قرآن به معنای پاک دانستن خداوند از هرگونه عیب، نقص و حاجت است.(2)

در قرآن حدود 92 آیه با ماده «س ب ح» و مشتقات آن وجود دارد که همگی دلالت دارند بر اینکه عالم هستی با آن نظام عجیبش، با آن همه رازها و اسرارش، با آن عظمت خیره کننده و آن ریزه کاریهای تعجب آورش، همگی تسبیح و حمد خدا را می گویند.

محمدبن عمران از حضرت صادق(ع)سؤال کرد: به چه علت تسبیحات اربعه در رکعات آخر نماز افضل از قرائت است؟ حضرت فرمودند: «از آن جهت افضل است که حضرت رسول(ص) در دو رکعت آخر، عظمت و بزرگی خداوند را مشاهده کردند و دلشان به راسید و زبان به تسبیح پروردگار گشودند و گفتند: «سُبحان الله والحَمدُلله و لا إله إلّا الله والله اکبر» و از این رو تسبیح پروردگار در رکعات آخر نماز أفضل از قرائت گردید».(3)

و امام رضا؟ع؟درباره علت گفتن تسبیحات در دو رکعت یا رکعت آخر