مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 148

الف) از شرایط صحت نماز، نیت اطاعت فرمان الهی است؛ بنابراین آنچه باید هدف و نیت اصلی نمازگزار باشد، انجام وظیفه است؛ هرچند آرامش روان و برکات عظیم اخروی و دنیوی نمازی در پرتوی رعایت شرایط آن حاصل می شود. از طرفی در بر شمردن آثار نماز بایسته است به همه آثار دنیوی و اخروی فعل و ترک نماز توجه داشت و آن را به یک اثر خاص دنیوی محدود نساخت.

ب) نکته مهم اینکه، بهره مندی از تأثیرات نماز در فرد و جامعه در گرو ترکیب جسم و روح آن است. به تعبیری، به مقداری که آداب و شرایط نماز بیشتر رعایت و به معانی و حکمتهای آن بیشتر توجه شود، روح نماز تقویت شده، از فیض حضور الهی بهره بیشتری نصیب نمازگزار می گردد و آثار مترتب بر آن افزایش می یابد. از طرفی، اگر فرد به حداقل آن اکتفا کند، آثار آن نیز به حداقل می رسد.

ج) در باب نماز باید به طولی و دارای مراتب بودن آثار جسمی و روانی، مادی و معنوی و دنیوی و اخروی توجه داشت؛ یعنی برکاتی بر خواندن نماز و درکاتی بر ترک آن مترتب است که نمازگزار از انواع آنها بهره می برد. کمترین درجه آن، آرامش روانی نمازگزار و زندگی پر تشویشِ تارک نماز است.

بررسی آثار فردی نماز

اشاره

بخش فردی به جنبه هایی از زندگی انسانی مربوط است که به ارتباط فرد با خودش و یا خداوند باز می گردد. بر همین اساس، آثار فردی نماز در پنج خرده ساحت، شناختی، عبادی - معنوی، عاطفی - روانی، اخلاقی - رفتاری و زیستی - بهداشتی مورد بحث قرار خواهد گرفت. در بخش اندیشه، به کارکردهایی خواهیم پرداخت که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، باورها، شناخت و معرفت انسان را تحت تأثیر قرار می دهد. در ساحت عبادی - معنوی، تأثیرات نماز بر امور عبادی و معنوی بازکاوی خواهد شد. در بحث عاطفی - روانی، کارکردهای روانشناختی و انگیزشی - عاطفی نماز بحث خواهد شد. بحث اخلاقی - رفتاری هم ناظر به تأثیر نماز بر تثبیت صفات و ملکات حسنه اخلاقی و نفی صفات و ملکات رذیله انسانی است. نهایتاً، نقش نماز در سلامت جسم بحث می شود و در آن بررسی خواهیم کرد