مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 177

1- ایوانزتی دیوید، بررسی مجدد رابطه دین و جرم، ترجمه علی سلیمی، ص 142-178

2- استارک، رادنی، سیمز بن بریج، ویلیام، دین کجروی و کنترل اجتماعی، ترجمه و تلخیص علی سلیمی،. مجله حوزه و دانشگاه، شماره 22 ، ص 173.

3- حسی نن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص 270

4- علامه حلی، الالفیی ، ص 159

5- "منِ اخْتَلَفَ إِلَی الْمَسْجِدِ أَصَابَ إِحْدَی الثَماَنِ... أَوْ یَترْکُ ذَنْباً خَشْیَهً أَوْ حَیَاء". (شیخ صدوق ، ألامالی، ص 389

6- "فَإِنْ قَالَ فَلِمَ جُعِلَتِ الْجَماَعَهُ قِیلَ... مَعَ مَا فِیهِ مِنَ الْمُسَاعَدَهِ عَیَ الْبرِ وَالتَقْوی وَ الزَجْرِ عَنْ کَثِیرٍ. مِنْ مَعَاصِی اللَهِ عَزَ وَ جل". مجلسی، بحار الانوار، ج 6، ص 71

چنانچه خود نماز اثر پیشگیری از جرم را دارد (که در آثار معنوی نماز بیان شد) همچنین از مجموع شواهد به دست میآید که نماز جماعت، سبب آشنایی افراد با یکدیگر و این امر سبب تقویت حیا و حیا باعث خودکنترلی می شود؛ از همین معبر، جرائم اجتماعی و منکرات کاهش مییابد. بدین روست که نماز نقش مکانیسم کنترل اجتماعی را ایفا می کند.

2. مکانیسم تعدیل

نماز از عناصری است که در تعدیل و کنترل گرایشها، سلیقهها و کششهای نفسانی و شهوانی نقش دارد. در سوره مریم، خصوصیت بنی اسرائیل - به عنوان انسانهای ناخلف از تبار انبیا ؟عهم؟ - چنین ذکر شده است که آنها کسانی هستند که نماز را ضایع میکنند و از شهوات پیروی میکنند.(1) از این فراز به دست میآید که نوعاً، کسانی از شهوات خود پیروی می کنند که به نماز اهمیت نمی دهند و به تعبیر قرآن، نماز را ضایع و نابود می کنند. با قرینه مقابله میتوانیم این قاعده را استخراج کنیم که افراد نمازخوان و کسانی که نه تنها نماز را ضایع نکرده، به انجام و برپایی آن اقدام میکنند، به دنبال شهوات و خواسته های نفسانی نیستند. بنابراین، نماز می تواند خواسته، گرایشها و تمایلات را تعدیل کند.

«هیرشی» جامعه شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی و جرمشناسی، بعد از تحقیقات فراوان به این نتیجه رسیده است که افراد برخوردار از خودکنترلی ضعیف، بیشتر در معرض جرم و کجروی قرار دارند و خودکنترلی قوی، احتمال درگیر شدن در جرم را به حداقل میرساند.(2)

3. مکانیسم معرفت و هدایت بخشی

سومین راهبرد کنترلی نماز، تحکیم دانش و معرفت نمازگزاران است. در این راهبرد نمازگزاران با دریافت اطلاعات و معارف دینی در مقابل بد رفتاریها، کج اندیشیها، فحشا و منکرات واکسینه میشود. نماز مجموعه معارف هدایت بخشی