مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 181

1- در رساله های عملیه آمده است که در تمام حالات نماز و انجام مقدمات واجب نماز باید سعی شود ازمال دیگران استفاده نشود،راجع به وضو آمده است : وضو باآب غصبی حرام وباطل است . وضوباآبی که معلوم نیست صاحب آن راضی است یا نه حرام وباطل است. باطل بودن وضو به علت اینکه از مقدمات واجب نماز است، سبب باطل شدن نماز نیز می شود.راجع به لباس نمازگزاران تأکید شده است که: کسی که می داند پوشیدن لباس غصبی حرام است، اگر عمداً با لباس غصبی یا حتی لباسی که نخ، یادگمه، یا چیز دیگر آن غصبی است نماز بخواند، نسبت به مکان نماز ذکر شده است.نماز در ملْک غصبی، اگر چه روی فرش، تخت و مانند آن باشد، باطل است.نماز خواندن در ملکی که منفعت آن مال دیگری است، بدون اجازۀ صاحب منفعت، باطل است. مثلااگر حتی مالک خانه یا هر شخص دیگری، بخواهد در ملک اجاره ای نماز بخواند، باید از مستأجر اجازه بگیرد و نماز بدون اجازۀ او باطل است (توضیح المسائل امام خمینی(ره)،( مسئله های 262،798،847و848)

2- کسی که در مسجد نشسته است، اگر دیگری جای او را غصب کند و در آنجا نماز بخواند، بنابر احتیاط واجب، باید نماز خود را دوباره در محل دیگری بخواند همان، ص 193 ، مسئله 849

سه. نماز و فرهنگ

اشاره

در تعریف فرهنگ تعابیر مختلفی آمده است؛ اما آنچه مسلم و واضح است، فرهنگِ هر جامعه مجموعه هنجارها و بایدها و نبایدهای آن جامعه است. نماز همچنانکه خود جایگاه بالایی در فرهنگ اسلامی دارد، نقش بسزایی در فرهنگ سازی اسلامی نیز دارد. در ادامه به سه جنبه فرهنگ سازی نماز می پردازیم.

الف) تثبیت نظام توحیدی

اعتقادات و باورداشت افراد نسبت به نظام هستی، بخش بنیادین فرهنگ جامعه را شکل میبخشد. از نظر اسلام، نظام تکوین و تشریع بر محور نظام معنایی توحیدی دور میزند. به این معنا که در نظام معنایی توحیدی، تمام ساحت های زندگی انسانی هماهنگ و در راستای باورهای دینی با محوریت الهی نگریسته میشود. در نظام معنایی توحیدی، همه رخدادها، پدیدهها و وقایع، به صورت الهی و بر پایه رابطه علی - معلولی طولی خداوند و سایر علل و عوامل تبیین و تشریح می شود. در این نگرش تمام علل مادی و انسانی در طول خداوند قرار دارند. (1)و خداوند، علت نهایی تحقق پدیده ها است.

یکی از راههای تحکیم نظام معنایی توحیدی در جامعه، نماز و مناسک دینی است. در قرآن به این خصوصیت نماز اشاره شده است. در سوره مبارکه آل عمران توضیح داده شده است که ذکر خداوند و در پی آن، تأمل در هستی، این اذعان را به وجود میآورد که آفرینش هستی بیهوده نیست.(2) خداوند، آفریدگار و پروردگار هستی (الحمدلله رب العالمین) و صاحب فرجام زندگی است (مالک یوم الدین). کسی جز او لایق پرستش و عبودیت (ایاک نعبد) و سزاوار استمداد نیست (ایاک نستعین). او تنها است (قل هو الله احد)، نه کسی را زاده (لم یلد) و نه از کسی زاده شده است (لم یولد) و همین امور او را منحصر به فرد و بی همتا ساخته است (لم یکن له کفوا احد).