مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 214

1- محمد رشید رضا، تفسیر القران الحکیم: تفسیر المنار، ج 1، ص 39.

2- ر.ک. شیخ مفید، المقنعه، ص 14 ؛ سید مرتضی، الانتصار، ص 144 ؛ شیخ طوسی، الخلاف، ج 1، ص 332.

د) مُهر نماز

اشاره

یکی از شبهات و نقدهای برخی از اهل سنت به شیعه این است که می گویند چرا شما در سجده نماز سر بر روی مهر نماز میگذارید؟ این عمل شما همانند رفتار بتپرستان است که به جای اینکه خدا را پرستش کنند، بتهای دست ساخته خود را پرستش میکردند! حال شما هم همان کار را به گونه ای دیگر و در قالب بتهای کوچکی به نام مُهر انجام میدهید!

قبل از هر چیز باید دانست که مهر در نماز موضوعیت ندارد؛ بلکه «ما یصح السجود علیه» (آنچه که سجده بر آن صحیح است) مطرح است. فقه شیعه معتقد است که سجده بر امور خوردنی و پوشیدنی و بعضی از معادن صحیح نیست و سجده مثلاً بر سنگ، گیاه غیر خوراکی، خاک، چوب صحیح است و نمیتوان مثلاً بر فرش (که از پشم یا پلاستیک و مواد نفتی باشد) سجده کرد. اکنون که زندگی ما به گونه ای شده است که بعضی مواقع در مکانی نماز می گزاریم که زیرانداز ما، قابل سجده صحیح بر آن در نماز نیست. ما قطعه ای از آنچه که سجده بر آن صحیح است را تهیه کرده و برای محل سجده استفاده می کنیم. بدین روی، اگر در بیابانی نماز بخوانیم و زیر پای ما علف (غیر خوراکی برای انسان) یا خاک و یا سنگ و شن باشد، احتیاجی به گذاشتن مهر نداریم.

ضمن اینکه، شیعه که بر تربت سجده میکند، آن را مسجود له قرار نمیدهد؛ بلکه آن را مسجود علیه قرار میدهد؛ یعنی شیعه برای تربت سجده نمی کند؛ بلکه بر روی تربت و برای خداوند متعال سجده میکند و اصولاً تمامی مسلمانان جهان بر چیزی سجده میکنند، در حالی که سجده آنان برای خداست. تمام زائران خانه خدا بر سنگهای مسجدالحرام سجده میکنند، در صورتی که هدف از سجده آنان، خداست.

دو. پرسش

پرسش اول

چرا شیعه مقیّد به سجده کردن بر خاک یا برخی از گیاهان است و چرا بر تمام اشیا سجده نمی کند؟