- پیشگفتار 1
- اشاره 5
- اشاره 6
- الف)صلاه 6
- یک. تعریف مفاهیم و اصطلاحات 6
- ج) اقامه 7
- ب) نماز 7
- اشاره 8
- دو. اهمیت و ضرورت پرداختن به موضوع نماز 8
- اشاره 9
- 1. نماز؛ رکن دین 9
- 2. تکرار معنادار واژه »صلاه» در قرآن و روایات 9
- 3. اقامه نماز، اولین فعالیت فرهنگی صالحان 10
- 4. محوریت نماز در سیره و سفارش انبیا ؟(ع)و اهل بیت (ع) 11
- 1. شاخص ایمان 12
- اشاره 12
- ب) معیار و شاخص بودن نماز 12
- 3. شاخص قبولی اعمال 13
- ب) تأکید خاص به نماز در بین دیگر عبادات 13
- 2. اولین نشانه مؤمنان 13
- پرسشنامه 15
- دو. نمازهای ما ناقص است 16
- اشاره 16
- یک. نماز برای ما کار مهمی نیست 16
- اشاره 16
- اشاره 16
- الف) نماز ما با غفلت همراه است 16
- آسیب شناسی نماز 16
- راه درمان این آسیبها 17
- ب) نماز ما بازدارنده از گناه نیست 17
- یک. چه کنیم نماز برای ما مهم باشد؟ 17
- اشاره 17
- الف) توجه به اینکه نماز، همسخن شدن با پروردگار 17
- د. آشنایی با پیامدهای سبک شمردن نماز 18
- ج) شناخت جایگاه نماز 18
- ب) توجه به آثار و ثواب نماز 18
- ه) توجه به عنایات ویژه خداوند 21
- و) توجه به حالات پیغمبر(ص) و ائمه(ع)و اهتمام ایشان به نماز 22
- اشاره 25
- الف) فراگیری احکام نماز 25
- دو. چه کنیم نمازی کامل بخوانیم 25
- ز) تقویت اعتقاد به قیامت 25
- ج) توجه به معانی و اسرار نماز 26
- ب) رعایت آداب ظاهری و باطنی نماز 26
- د) اقامه نماز در اول وقت 27
- ه) اقامه نماز به جماعت 29
- و) اهتمام به تعقیبات 30
- تسیبح حضرت زهرا 31
- ز) اهتمام به نوافل 32
- پرسشنامه 33
- الف) آداب مقدمات نماز 34
- 1. خواندن دعاهای مخصوص هنگام وضو 34
- اشاره 34
- 1. وضو 34
- اشاره 34
- 7. خواندن سوره قدر در حال وضو. 36
- 8. خواندن آیه الکرسی بعد از وضو. 36
- 4. استنشاق 36
- 2. مسواک زدن 36
- 3. مضمضه کردن 36
- 2. لباس نمازگزار 37
- اشاره 38
- 3. مکان نمازگزار 38
- ب) آداب مقارنات نماز 38
- 1. آداب تکبیرهالاحرام 40
- 2. برخی از آداب قیام و قرائت 41
- 3. آداب رکوع 42
- 4. آداب سجود 42
- 7. آداب قنوت 44
- 6. آداب سلام نماز 44
- اشاره 45
- الف) اخلاص و نیت قربت 45
- دو. آداب باطنی نماز 45
- اشاره 45
- مراتب اخلاص 46
- ب) تفهّم نماز 47
- ج) تعظیم مقام پروردگار در نماز 49
- اشاره 49
- خشوع اولیای خدا در نماز 50
- د) حضور قلب در نماز 50
- پرسشنامه 51
- یک. اهمیّت حضورقلب در نماز 52
- اشاره 52
- دو. تأثیرعبادت همراه با حضور قلب 53
- سه. مقدمات به دست آوردن حضور قلب 55
- اشاره 55
- چهار. عوامل مؤثر در تحصیل حضور قلب 55
- الف) بزرگ شمردن امر خدا و رعایت حریم آن 55
- ب) ترس ازعظمت و بزرگی خدا 57
- ه) شرمساری از تقصیرها و گناهان در برابر خداوند 60
- پنج. راههای تحصیل حضور قلب 60
- اشاره 62
- اشاره 62
- الف) عوامل خارجی 62
- شش. موانع حضور قلب در نماز 62
- راه درمان 63
- ب) عوامل داخلی 63
- اشاره 63
- راه نجات از حبّ دنیا 65
- داروی هرزه گردی خیال 66
- آیا نمازِ بدون حضور قلب، باطل است؟ 68
- انواع حضور قلب و کاملترین نوع آن 69
- نکته اساسی در حضور قلب 69
- ج) پرهیز از حرکتهای اضافی 70
- ه) توجه نکردن به اطراف 71
- اشاره 71
- د) پرهیز از نماز در حالت کسالت 71
- چند تذکر 72
- پرسشنامه 73
- مقدمه 74
- اشاره 74
- الف) مداومت بر نماز 75
- اشاره 75
- یک. در ارتباط با خدای متعال 75
- اشاره 75
- مداومت امام خمینی(ره) بر نماز شب 76
- اشاره 77
- ب) محافظت بر نماز 77
- نتیجه پایداری بر نماز 78
- الف) امدادگرِ محرومان 79
- ج) کسب روزی حلال و دوری از حرام خواری 79
- اشاره 79
- اشاره 79
- دو. در ارتباط با خلق خدا 79
- نکته 80
- نمونه ای از انفاق امام صادق(ع) 81
- ب) عفیف در غرائز 81
- اشاره 81
- پناه جویی از شهوت، به پیامبر رحمت(ص) 82
- ج) امانتدار 83
- اشاره 83
- امانتداری بر سه نوع عهد 84
- د) استوار در شهادت 86
- ز) دوری از غیبت 87
- اشاره 87
- و) رعایت حق همسر 87
- اثر غیبت در عبادت 88
- ح) خیرخواهی و ارتباط با برادر دینی 89
- اشاره 90
- سه. در ارتباط با عالم غیب 90
- الف) یقین به قیامت 90
- اشاره 90
- ب) هراس از عذاب الهی 93
- پرسشنامه 95
- اشاره 96
- اشاره 97
- سر در لغت و اصطلاح 97
- مقدمه 97
- راه رسیدن به اسرار نماز 98
- منابع شناخت اسرار 98
- سیر تکمیل نمازهای واجب 99
- اشاره 101
- یک. سر الصلاه 101
- الف) طهارت باطنی انسان 101
- اشاره 101
- بیان اسرار نماز 101
- ب) به فعلیت رسیدن انسان 102
- اشاره 103
- الف) اسرار مقدمات نماز 103
- دو. اسرار الصلاه 103
- ب) اسرار مقارنات نماز 110
- اشاره 118
- قیام بعد از دو سجده 119
- تأویل دو سجده 119
- پرسشنامه 122
- مقدمه 123
- یک. الله اکبر 123
- دو. أعوذ بالله من الشیطان الرجیم 125
- الف) سوره حمد 126
- ویژگیها 126
- سه. قرائت 126
- چرا سوره حمد؟ 127
- بِسْمِ اللَّهِ 128
- الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ 129
- الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ 130
- تفاوت حمد با مدح و شکر 130
- رَبِّ الْعَالَمِین 131
- الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 132
- إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَإِیَّاکَ نَسْتَعِین 133
- یک سؤال 134
- اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیم 135
- حقیقت صراط مستقیم 135
- صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ 136
- غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ 137
- وَلَا الضَّالِّین 137
- ب) سوره (بعد از حمد) 138
- اشاره 138
- سوره توحید 139
- ج) تسبیحات اربعه 140
- سُبْحانَ رَبِّیَ الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِهِ 141
- چهار. رکوع 141
- سُبْحانَ رَبِّیَ الأعلَی وَ بِحَمْدِهِ 142
- چرا عظیم، چرا اعلی؟ 142
- بحمده 142
- پنج) سجده 142
- شش. قنوت 143
- هفت. تشهد 144
- هشت. سلام 145
- پرسشنامه 146
- مقدمه: آثار نماز و تربیت انسان 147
- چند نکته مهم 147
- اشاره 147
- اشاره 148
- بررسی آثار فردی نماز 148
- الف) آثار اعتقادی 149
- اشاره 149
- یک. آثار شناختی 149
- ب) آثار عقلی و علمی 151
- اشاره 156
- نماز را با لذت معنوی گره نزنید! 156
- دو. آثار عبادی - معنوی 156
- اشاره 160
- سه. آثار عاطفی - روانی 160
- ب) بالابردن سطح تحمل و رهایی از غم و اندوه 162
- ب) ابهت یافتن خدا در دل 163
- الف) نماز، تمرین ادب عبودیت و مبارزه با نفس 163
- ج) پیشگیری از گناه 164
- د) گناه زدایی 165
- ه) درمان حرص و طمع 166
- ز) درمان کبر و غرور 167
- و) تربیت روحیه حق شناسی 167
- پنج) آثار زیستی - بهداشتی 168
- پرسشنامه 170
- اشاره 171
- مقدمه: نماز به مثابه یک امر اجتماعی 171
- یک. نماز و خانواده 172
- الف) برنامه ریزی و تدبیر منزل 172
- ب) بهبود روابط خویشاوندی 173
- اشاره 175
- اشاره 175
- دو. نماز و جامعه 175
- الف) کاهش جرائم و تقویت کنترل اجتماعی 175
- 1. مکانیسم حیا 176
- 2. مکانیسم تعدیل 177
- 3. مکانیسم معرفت و هدایت بخشی 177
- ب) تألیف قلوب و ایجاد همدلی و برادری 178
- د) تسهیل روابط اجتماعی 179
- ه) توجه به حقوق دیگران 180
- اشاره 181
- الف) تثبیت نظام توحیدی 181
- سه. نماز و فرهنگ 181
- ب) فرهنگ پذیری 182
- ج) تبلیغ جهانی فرهنگ اسلامی 183
- ب) ایجاد اقتدار و تحول در معادلات سیاسی 184
- چهار. نماز و سیاست 184
- الف)وحدت و همدلی 184
- اشاره 184
- ج) تعمیق بصیرت سیاسی 185
- الف) فعال سازی روحیه تعاون و همیاری 187
- پنج) نماز و اقتصاد 187
- اشاره 187
- ب) بهبود رابطه کارگر و کارفرما 188
- ج) نزول برکات الهی 189
- اشاره 190
- د) تحکیم برابری و رفع اختلاف طبقاتی 190
- نقش فراگیر 190
- نماز بخوان تا آدم شوی 191
- پرسشنامه 193
- اشاره 194
- اشاره 195
- منشأ اختلاف 195
- اشاره 195
- یک. وضو 195
- مقدمه 195
- موارد اختلافی در وضو 196
- دلیل اهل سنت 196
- الف: شستن دستها 196
- پاسخهای شیعه 196
- ب: مسح سر 198
- الف: قرآن 199
- ج: مسح یا غَسل پاها 199
- ب: روایات 200
- الف) کیفیت تشریع اذان 201
- دو. اذان و اقامه 201
- بررسی موارد اختلافی 201
- اشاره 201
- ب) تثویب در اذان صبح 202
- ج) حیّ علی خیرالعمل 204
- د) شهادت ثالثه 206
- رمزگشایی از علت اصلی 208
- سه. اوقات نماز 208
- نقد و بررسی جمع بین صلاتین 208
- واجبات نماز از نگاه مذاهب اسلامی 209
- حنفیه 209
- چهار. ارکان و واجبات نماز 209
- اشاره 209
- حنبلیه 209
- شافعیه 210
- الف( حکم بسمله 210
- بررسی برخی موارد اختلافی 210
- مالکیه 210
- ب) دست بسته نماز خواندن 211
- ج) آمین گفتن پس از حمد 213
- پرسش اول 214
- پرسش دوم 216
- ه) صلوات و سلام پیامبر بر خودشان! 216
- پرسشنامه 218
- اشاره 219
- مقدمه 219
- یک. نماز پیامبران الهی(ع) 220
- ب) نماز اسماعیل(ع)و اسحاق(ع)و یعقوب (ع) 220
- الف) نماز حضرت ابراهیم(ع) 220
- ج) نماز حضرت شعیب(ع) 221
- د) نماز حضرت موسی(ع) 221
- ه) نماز حضرت داود(ع) 222
- و) نماز حضرت سلیمان(ع) 224
- ز) نماز حضرت زکریا(ع) 224
- ح) نماز حضرت عیسی(ع) 226
- دو. یهودیت 227
- اشاره 227
- 1. وجوب نماز 228
- الف) نماز در یهودیت 228
- 2. مقدمات نماز 229
- 3. نمازهای روزانه 231
- سه. مسیحیت 232
- اشاره 232
- ٢. فرقه های مسیحی 233
- ١. حواریون یا رسولان مسیح 233
- ٣. کتاب مقدس مسیحیان 235
- ٤. شعائر و عبادات 235
- ٥. نماز حضرت عیسی(ع) 236
- ٧. نمازهای روزانه مسیحیان 237
- ٦. جدایی از یهودیان 237
- اشاره 238
- چهار. آیین زردشت 238
- ١. زندگی و رسالت زردشت 239
- ٢. نماز در آیین زردشت 240
- ٤. نماز روزانه 241
- ٣. آمادگی برای نماز 241
- پرسشنامه 243
- فصل سوم: نماز در ادیان غیر الهی 244
- یک. آیین هندو 244
- اشاره 244
- اشاره 244
- مقدمه 244
- ١. اعتقادات اصلی 245
- 2. عبادت در آیین هندو 246
- ٣. نماز در آیین هندو 247
- دو. آیین بودا 249
- اشاره 249
- کتب مقدس بودایی 251
- عبادت بوداییها 251
- عبادات روزانه 252
- پرسشنامه 254
- اشاره 255
- بخش چهارم: دعوت به نماز 255
- مقدمه 256
- به گیتی نیست آرامش، از این رو 257
- اشاره 260
- اشاره 260
- یک. شروع از خود 260
- فصل اول: اصول و شیوه های هدایت و دعوت دیگران به نماز 260
- الف) اصول هدایت و دعوت دیگران به نماز 260
- دو. اصل زمینه سازی 261
- سه. اصل جامعیت 261
- چهار. اصل تدریج 261
- پنج) اصل اعتدال 262
- شش. اصل تداوم و استقامت 263
- هفت. اصل کرامت 263
- ب) روشهای عام در هدایت و دعوت دیگران به نماز 264
- یک. اعطای بینش و پاسخ به شبهات 264
- اشاره 264
- اشاره 264
- نمونهای از شبهات 265
- دو. انداز و تبیشیر 267
- سه. تشویق و تنبیه 268
- اشاره 268
- الف) اشارهای به انواع تشویق و تنبیه 269
- ب) شرایط تشویق و تنبیه 269
- ج) تناسب با عمل 270
- ح) شیوه های تنبیه 270
- چهار. معرفی الگوهای اهل نماز 272
- اشاره 272
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره کودکی اول (کمتر از 7سال) 273
- ج( روش ها و نکته های دعوت به نماز بر اساس سن مخاطب 273
- یک. دوره کودکی اول 273
- اشاره 273
- ب) روشهای ویژه دوره کودکی اول: فراهم آوردن زمینه مساعد 274
- دو. دوره کودکی دوم 276
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره کودکی دوم (7 تا 12سال) 276
- سه. دوره دوره نوجوانی 279
- ب) روشهای ویژه دوره کودکی دوم: آموزش و درونی کردن 279
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره نوجوانی (12 تا 18سال) 279
- اشاره 280
- ب) روشهای ویژه دوره نوجوانی 280
- اشاره 281
- اهداف تحکیم و تعمیق بنیانهای اعتقادی 281
- روش اول. تشکیل جلسات بحث و گفتگو 282
- دوم. تدوین برنامه مطالعاتی 282
- ترغیب و ترهیب، انذار و تبشیر، تشویق و تنبیه 282
- اشاره 283
- نکات مهم 284
- پرسشنامه 285
- اشاره 286
- مقدمه 286
- اشاره 286
- اشاره 286
- یک. عوامل درونی ترک نماز 286
- فصل دوم: بررسی علل ترک نماز و راههای درمان آن 286
- الف) بینشی 286
- عوامل ترک نماز 286
- اشاره 287
- عوامل ضعف ایمان به خدا 287
- درمان ضعف ایمان به خدا 288
- اشاره 289
- دوست ناباب 290
- شیطان 290
- . 290
- دنیاطلبی 290
- عوامل غفلت 290
- اشتغال افراطی به بهرههای دنیایی 290
- اشاره 291
- درمان غفلت 291
- انواع جهل 292
- الف) جهل به احکام 292
- اشاره 292
- اشاره 293
- ج) جهل به عواقب بی نمازی 293
- ب) جهل به اسرار، آثار و اهمیت نماز 293
- درمان جهل 293
- ب) گرایشی 294
- اشاره 296
- عوامل ضعف اراده 296
- درمان ضعف اراده 297
- ج) کنشی 299
- 1. کثرت گناه و شهوت رانی 300
- اشاره 300
- اشاره 300
- درمان کثرت گناه و شهو ترانی 301
- درمان افراط و تفریط 301
- 3. خجالت 301
- 2. افراط و تفریط 301
- اشاره 301
- اشاره 301
- درمان خجالت 302
- الف) اعضای خانواده 302
- دو. عوامل بیرونی ترک نماز 302
- ب) دوست نامناسب 302
- ج) شیطان 303
- د) بد عمل کردن برخی دینداران 304
- اشاره 305
- 1. محیط خانواده 305
- ه) محیط 305
- 2. گروه همساان 305
- 3. محیط مدرسه و مربیان 306
- 4. بازار و خیابان 306
- 6. رسانه 307
- 5. ورزشگا هها 307
- 7. حکومت 308
- 8. فعالیت های دشمنان 309
- پرسشنامه 310
- منابع 311
- Judaism, , USA:1985. P.83 317
1- "أَنَ الْحَسَنَ بْن عَلِیِ بْنِ أَبِیطَالِبٍ؟کَانَ أَعْبَدَ النَاسِ فِی زَمَانِهِ وَ أَزْهَدَهُمْ وَ أَفْضَلَهُم وکان إذا حج حج ماشیا وربما میشی حافیا وکان إذا ذکر اموت بکی و إذا ذکر القبر و إذا ذکر البعث والنشور بکی وإذا ذکر الممر عی الصراط بکی إِذَا قَامَ فِی صَلاَتِهِ تَرْتَعِدُ فَرَائِصُهُ بَیْنَ یَدَیْ رَبِهِ عَزَ وَ جَلَ وَ کَانَ إِذَا ذَکَرَ.) الْجَنَهَ وَ النَارَ اضْطَرَبَ اضْطِرَابَ السَلِیمِ وَ سَأَلَ اللَهَ الْجَنَهَ وَ تَعَوَذَ بِهِ مِنَ النَار" (همان، ج 43 ، ص 331)
2- "کانَ الحُسین بن عَیِ اِذ تَوَضَاَ تَغَیَرَ لَوْنُهُ و اَرتَعَدتْ مَفاصِلُه، فقیل لَهُ فِ ذلِک فقالَ: حَقُ لِمَنْ وَقَفَ.بَیْنَ یَدَی الْمَلِکِ الجَبَارِ اَن یَصَفَر لَوْنُهُ وَ یَرْتَعِدَ مَفاصِلُهُ" (تاج الدین شعیری، جامع أخبار، ص 76)
3- "کَانَ أَبِی یَقُولُ کَانَ عَلِیُ بْنُ الْحُسَیْن(ع)إِذَا قَامَ فِی الصَلاَهِ کَأَنَهُ سَاقُ شَجَرَهٍ لایَتَحَرَکُ مِنْهُ شَیءٌ إِلا مَاحَرَکَتِ الرِیحُ مِنْه" (همان، ج 81 ، ص 248)
هفت. امام محمد باقر و امام جعفر صادق(ع)
از "ابوایّوب" چنین نقل شده است: امام باقر(ع)و امام صادق(ع)هرگاه به نماز بر می خواستند، رنگشان تغییر می کرد؛ گاهی سرخ و گاهی زرد می شدند، گویی با کسی مناجات می کنند که او را می بینند!(1)
ز) تقویت اعتقاد به قیامت
عامل دیگری که باعث افزایش اهمیت جایگاه نماز میشود، اعتقاد به معاد و تقویت روزافزون این اعتقاد است. خداوند متعال می فرماید: "وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاهِ وَإِنَّهَا لَکَبِیرَهٌ إِلَّا عَلَی الْخَاشِعِینَ الَّذِینَ یَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلَاقُو رَبِّهِمْ وَأَنَّهُمْ إِلَیْهِ رَاجِعُونَ»؛(2) از شکیبایی و نماز یاری جویید و به راستی این [کار] گران است، مگر بر فروتنان! همان کسانی که میدانند با پروردگار خود دیدار خواهند کرد و به سوی او باز خواهند گشت. این آیه در توصیف خاشعان و استعانت جویان به نماز، اعتقاد راسخ آنان به قیامت را بیان می کند. این توصیف نشان از تأثیر اعتقاد به قیامت در تقویت خشوع و نزدیکی و تمسک به نماز دارد.
دو. چه کنیم نمازی کامل بخوانیم
اشاره
پس از آنکه اهمیت نماز روشن شد، در صدد تکمیل آن بر می آییم؛ به گونه ای که ثمرۀ آن - که نهی از فحشاء و منکر است - عملی شود و غرض اصلی آن که "یاد خداست" تحقق پذیرد.
در این بخش، در راستای حل این مشکل که" نمازهای ما ناقص است"، راه کارهای زیر - که برگرفته از فرمایش معصومان(ع)است - را ارائه می کنیم.
الف) فراگیری احکام نماز
یادگیری و رعایت کردن احکام نماز از قبیل واجبات، ارکان، مبطلات، مقدمات