مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 263

1- عبداللّه بن فضاله عن أحدهما؟قال:اذا بلغ الغلام ثلاث سنین، یقال له سبع مرّات: قل لاإله «إلا اللّه. ثمّ یترک حتّی یتمّ له ثلاث سنین و سبعه أشهر و عشرون یوماً. فیقال له: قل محمّد رسول اللّه؟ سبع مرّات، و یترک حتّی یتمّ له أربع سنین. ثمّ یقال له سبع مرّات: قل صلّی اللّه علی محمّدو آل محمّد. ثمّ یترک حتّی یتمّ له خمس سنین. ثمّ یقال له: أیّها یمینک و أیّها شالک؟ فإذا عرف ذلک حوّل وجهه إلی القبله و یقال له: اسجد. ثمّ یترک حتّی یتمّ له ستّ سنین. فإذا تمّ له ستّ سنین صلّی و علّم الرکوع و السجود حتّی یتمّ له سبع سنین; فإذا تمّ له سبع سنین قیل له: اغسل وجهک وکفیّک، فإذا غسلهما قیل له: صلّ. ثمّ یترک حتّی یتمّ له تسع. فإذا تّت له علم الوضوء و رب علیه ،و علّم الصلاه و رب علیها و فإذا تعلّم الوضوء و الصلاه غفراللّه لوالدیه (عاملی، وسائل الشیعه، ج 21 ،ص 474،روایت 3)

از مخاطب خود نداشته باشند؛ چرا که انتظار بیش از اندازه، به ویژه در سنین کودکی و نوجوانی، چنانکه در سخنان پیامبر؟ص؟ و ائمه(ع) آمده است، موجب خستگی و دلزدگی و در نهایت بیمیلی و بی علاقگی به نماز شده، او را از نماز دور میکند و چه بسا به ترک نماز بینجامد.

انتظار بیش از اندازه دو پیامد منفی دارد: اگر نوجوان مطابق انتظار ما عمل کند، از نماز بیزار و دلزده می شود و اگر مطابق نظر ما عمل نکند، موجب ناراحتی و تنش میان ما با او می شود؛ این تصور در او به وجود می آید که در عمل به وظایف دینیاش کوتاهی میکند و همین موجب می شود اعتماد به نفس فرزند ضعیف گردد. از سوی دیگر، نباید سطح انتظارات خود را بسیار پایین بیاوریم که نتیجه آن سهل انگاری و بی توجهی به نماز یا ترک نماز خواهد بود.

شش. اصل تداوم و استقامت

مداومت و استقامت در دعوت و تربیت، سیره انبیا ؟عهم؟ی الهی؟ع؟ و نشأت گرفته از سفارشهای مکرر خداوند به آنهاست؛ "فَاسْتَقِمْ کَما أُمِرْتَ و من تاب معک».(1) این امر به ویژه در مورد نماز اهمیت و ضرورت بیشتری می یابد؛ زیرا چنانکه پیش از این گفتیم، یادگیری نماز و تثبیت و درونی شدن آن در دیگران نیازمند گذشت زمان است و با یک روز و یک هفته و یک ماه به سرانجام نمیرسد. بنابراین، باید در هدایت دیگران به نماز خود را برای فعالیتی پیوسته آماده سازد و روشن است که فعالیت مداوم و پیوسته نیاز به استقامت و پایمردی دارد!

هفت. اصل کرامت

در میان مخلوقات الهی، خداوند به انسان عنایت ویژه داشته، استعدادها و تواناییهای ویژه ای به او عطا کرده که برجستهترین آنها عقل و اختیار است. آنچه انسان را از دیگر موجودات متمایز کرده و به او این امکان را داده است که بتواند در مسیر رشد و کمال، گوی سبقت را از دیگر موجودات این جهانی و حتی فرشتگان مقرب الهی برباید، عقل و اختیار است. "وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنِی آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ