مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 279

ب) روشهای ویژه دوره کودکی دوم: آموزش و درونی کردن

سه. دوره دوره نوجوانی

الف) ویژگیهای روانشناختی دوره نوجوانی (12 تا 18سال)

نوجوانی عبور از مرحله کودکی به بزرگسالی است. این به آن معنا است که نوجوانان باید جنبههای کودکانه را کنار بگذارند و الگوهای رفتاری و نگرشی جدیدی را بیاموزند. در این مرحله انتقالی، وضع و جایگاه او مبهم بوده، نوعی سرگردانی و گمگشتگی درباره نقشهایی وجود دارد که انتظار میرود نوجوان آنها را ایفا کند. نوجوان در این زمان نه کودک است، نه بزرگسال. اگر مانند کودکان رفتار کنند، به آنها گفته میشود که متناسب با سن خودشان عمل کنند و اگر سعی کنند نظیر بزرگسالان عمل کنند، اغلب مورد سرزنش واقع می شوند.

دوران نوجوانی حسّاسترین و مهمترین دوره زندگی است. در این سنین تغییر و تحوّلات بسیاری هم از نظر جسمی و هم از جهت عاطفی و روانی برای نوجوان ایجاد میشود. نوجوان به سرعت رشد کرده، شاهد تکامل جسمانی و نیرومندی بدنی خویش است و همزمان عواطف و احساسات او دچار تحول اساسی میشود و افکار و آرزوها و نگرش او درباره افراد و محیط اطراف را تحت تأثیر قرار میدهد. در این دورانِ گذار، تمایلات و خواهشهای متضادی در او خودنمایی میکند؛ خودخواهی کودکانه با نوعپرستی خیرخواهانه درمیآمیزد و او را در برزخی میان کودکی و بزرگسالی رها میسازد و دچار نوعی بی ثباتی عاطفی و روانی و فکری میشود که از آن به "بحران بلوغ" یاد میکنند. این بحران، نوجوان را در وضعیت مبهم و پیچیدهای قرار میدهد که نمیداند چه باید بکند و همین عدم اطمینان نسبت به نقش خود، موجب پیدایش مشکلات زیادی برای نوجوان میشود و او را زودرنج و دو دل و بی ثبات میسازد.

در این دوره که مصادف با دوره رشد و بلوغ جسمی کودک است، دیگر ابعاد او نیز رشد می کند. در این دوره توانایی تفکر کودک رشد کرده، توانایی استدلال کردن، منظم کردن عقاید و فرضیهپردازی را به دست می آورند و می توانند فرضیه های خود را به روش منطقی آزمایش و متغیرهای متعدد را بررسی کنند. در این دوره تفاوت میان واقعیت و احتمالات برای نوجوان روشن می شود و به همین جهت،