- پیشگفتار 1
- اشاره 5
- الف)صلاه 6
- یک. تعریف مفاهیم و اصطلاحات 6
- اشاره 6
- ج) اقامه 7
- ب) نماز 7
- دو. اهمیت و ضرورت پرداختن به موضوع نماز 8
- اشاره 8
- 2. تکرار معنادار واژه »صلاه» در قرآن و روایات 9
- 1. نماز؛ رکن دین 9
- اشاره 9
- 3. اقامه نماز، اولین فعالیت فرهنگی صالحان 10
- 4. محوریت نماز در سیره و سفارش انبیا ؟(ع)و اهل بیت (ع) 11
- 1. شاخص ایمان 12
- اشاره 12
- ب) معیار و شاخص بودن نماز 12
- 3. شاخص قبولی اعمال 13
- ب) تأکید خاص به نماز در بین دیگر عبادات 13
- 2. اولین نشانه مؤمنان 13
- پرسشنامه 15
- دو. نمازهای ما ناقص است 16
- الف) نماز ما با غفلت همراه است 16
- یک. نماز برای ما کار مهمی نیست 16
- اشاره 16
- اشاره 16
- آسیب شناسی نماز 16
- اشاره 16
- یک. چه کنیم نماز برای ما مهم باشد؟ 17
- اشاره 17
- ب) نماز ما بازدارنده از گناه نیست 17
- الف) توجه به اینکه نماز، همسخن شدن با پروردگار 17
- راه درمان این آسیبها 17
- ب) توجه به آثار و ثواب نماز 18
- ج) شناخت جایگاه نماز 18
- د. آشنایی با پیامدهای سبک شمردن نماز 18
- ه) توجه به عنایات ویژه خداوند 21
- و) توجه به حالات پیغمبر(ص) و ائمه(ع)و اهتمام ایشان به نماز 22
- اشاره 25
- الف) فراگیری احکام نماز 25
- دو. چه کنیم نمازی کامل بخوانیم 25
- ز) تقویت اعتقاد به قیامت 25
- ب) رعایت آداب ظاهری و باطنی نماز 26
- ج) توجه به معانی و اسرار نماز 26
- د) اقامه نماز در اول وقت 27
- ه) اقامه نماز به جماعت 29
- و) اهتمام به تعقیبات 30
- تسیبح حضرت زهرا 31
- ز) اهتمام به نوافل 32
- پرسشنامه 33
- 1. وضو 34
- 1. خواندن دعاهای مخصوص هنگام وضو 34
- الف) آداب مقدمات نماز 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- 2. مسواک زدن 36
- 4. استنشاق 36
- 7. خواندن سوره قدر در حال وضو. 36
- 8. خواندن آیه الکرسی بعد از وضو. 36
- 3. مضمضه کردن 36
- 2. لباس نمازگزار 37
- 3. مکان نمازگزار 38
- ب) آداب مقارنات نماز 38
- اشاره 38
- 1. آداب تکبیرهالاحرام 40
- 2. برخی از آداب قیام و قرائت 41
- 3. آداب رکوع 42
- 4. آداب سجود 42
- 7. آداب قنوت 44
- 6. آداب سلام نماز 44
- اشاره 45
- الف) اخلاص و نیت قربت 45
- دو. آداب باطنی نماز 45
- اشاره 45
- مراتب اخلاص 46
- ب) تفهّم نماز 47
- ج) تعظیم مقام پروردگار در نماز 49
- اشاره 49
- خشوع اولیای خدا در نماز 50
- د) حضور قلب در نماز 50
- پرسشنامه 51
- یک. اهمیّت حضورقلب در نماز 52
- اشاره 52
- دو. تأثیرعبادت همراه با حضور قلب 53
- اشاره 55
- چهار. عوامل مؤثر در تحصیل حضور قلب 55
- سه. مقدمات به دست آوردن حضور قلب 55
- الف) بزرگ شمردن امر خدا و رعایت حریم آن 55
- ب) ترس ازعظمت و بزرگی خدا 57
- ه) شرمساری از تقصیرها و گناهان در برابر خداوند 60
- پنج. راههای تحصیل حضور قلب 60
- الف) عوامل خارجی 62
- اشاره 62
- اشاره 62
- شش. موانع حضور قلب در نماز 62
- راه درمان 63
- ب) عوامل داخلی 63
- اشاره 63
- راه نجات از حبّ دنیا 65
- داروی هرزه گردی خیال 66
- آیا نمازِ بدون حضور قلب، باطل است؟ 68
- نکته اساسی در حضور قلب 69
- انواع حضور قلب و کاملترین نوع آن 69
- ج) پرهیز از حرکتهای اضافی 70
- د) پرهیز از نماز در حالت کسالت 71
- اشاره 71
- ه) توجه نکردن به اطراف 71
- چند تذکر 72
- پرسشنامه 73
- مقدمه 74
- اشاره 74
- اشاره 75
- یک. در ارتباط با خدای متعال 75
- اشاره 75
- الف) مداومت بر نماز 75
- مداومت امام خمینی(ره) بر نماز شب 76
- ب) محافظت بر نماز 77
- اشاره 77
- نتیجه پایداری بر نماز 78
- دو. در ارتباط با خلق خدا 79
- اشاره 79
- الف) امدادگرِ محرومان 79
- اشاره 79
- ج) کسب روزی حلال و دوری از حرام خواری 79
- نکته 80
- نمونه ای از انفاق امام صادق(ع) 81
- اشاره 81
- ب) عفیف در غرائز 81
- پناه جویی از شهوت، به پیامبر رحمت(ص) 82
- ج) امانتدار 83
- اشاره 83
- امانتداری بر سه نوع عهد 84
- د) استوار در شهادت 86
- اشاره 87
- و) رعایت حق همسر 87
- ز) دوری از غیبت 87
- اثر غیبت در عبادت 88
- ح) خیرخواهی و ارتباط با برادر دینی 89
- سه. در ارتباط با عالم غیب 90
- اشاره 90
- اشاره 90
- الف) یقین به قیامت 90
- ب) هراس از عذاب الهی 93
- پرسشنامه 95
- اشاره 96
- سر در لغت و اصطلاح 97
- مقدمه 97
- اشاره 97
- منابع شناخت اسرار 98
- راه رسیدن به اسرار نماز 98
- سیر تکمیل نمازهای واجب 99
- الف) طهارت باطنی انسان 101
- بیان اسرار نماز 101
- اشاره 101
- یک. سر الصلاه 101
- اشاره 101
- ب) به فعلیت رسیدن انسان 102
- دو. اسرار الصلاه 103
- اشاره 103
- الف) اسرار مقدمات نماز 103
- ب) اسرار مقارنات نماز 110
- اشاره 118
- قیام بعد از دو سجده 119
- تأویل دو سجده 119
- پرسشنامه 122
- مقدمه 123
- یک. الله اکبر 123
- دو. أعوذ بالله من الشیطان الرجیم 125
- ویژگیها 126
- الف) سوره حمد 126
- سه. قرائت 126
- چرا سوره حمد؟ 127
- بِسْمِ اللَّهِ 128
- الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ 129
- تفاوت حمد با مدح و شکر 130
- الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ 130
- رَبِّ الْعَالَمِین 131
- الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 132
- إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَإِیَّاکَ نَسْتَعِین 133
- یک سؤال 134
- اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیم 135
- حقیقت صراط مستقیم 135
- صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ 136
- غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ 137
- وَلَا الضَّالِّین 137
- ب) سوره (بعد از حمد) 138
- اشاره 138
- سوره توحید 139
- ج) تسبیحات اربعه 140
- سُبْحانَ رَبِّیَ الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِهِ 141
- چهار. رکوع 141
- پنج) سجده 142
- بحمده 142
- سُبْحانَ رَبِّیَ الأعلَی وَ بِحَمْدِهِ 142
- چرا عظیم، چرا اعلی؟ 142
- شش. قنوت 143
- هفت. تشهد 144
- هشت. سلام 145
- پرسشنامه 146
- مقدمه: آثار نماز و تربیت انسان 147
- چند نکته مهم 147
- اشاره 147
- بررسی آثار فردی نماز 148
- اشاره 148
- الف) آثار اعتقادی 149
- اشاره 149
- یک. آثار شناختی 149
- ب) آثار عقلی و علمی 151
- اشاره 156
- نماز را با لذت معنوی گره نزنید! 156
- دو. آثار عبادی - معنوی 156
- اشاره 160
- سه. آثار عاطفی - روانی 160
- ب) بالابردن سطح تحمل و رهایی از غم و اندوه 162
- ب) ابهت یافتن خدا در دل 163
- الف) نماز، تمرین ادب عبودیت و مبارزه با نفس 163
- ج) پیشگیری از گناه 164
- د) گناه زدایی 165
- ه) درمان حرص و طمع 166
- و) تربیت روحیه حق شناسی 167
- ز) درمان کبر و غرور 167
- پنج) آثار زیستی - بهداشتی 168
- پرسشنامه 170
- اشاره 171
- مقدمه: نماز به مثابه یک امر اجتماعی 171
- یک. نماز و خانواده 172
- الف) برنامه ریزی و تدبیر منزل 172
- ب) بهبود روابط خویشاوندی 173
- اشاره 175
- الف) کاهش جرائم و تقویت کنترل اجتماعی 175
- اشاره 175
- دو. نماز و جامعه 175
- 1. مکانیسم حیا 176
- 2. مکانیسم تعدیل 177
- 3. مکانیسم معرفت و هدایت بخشی 177
- ب) تألیف قلوب و ایجاد همدلی و برادری 178
- د) تسهیل روابط اجتماعی 179
- ه) توجه به حقوق دیگران 180
- الف) تثبیت نظام توحیدی 181
- سه. نماز و فرهنگ 181
- اشاره 181
- ب) فرهنگ پذیری 182
- ج) تبلیغ جهانی فرهنگ اسلامی 183
- اشاره 184
- چهار. نماز و سیاست 184
- الف)وحدت و همدلی 184
- ب) ایجاد اقتدار و تحول در معادلات سیاسی 184
- ج) تعمیق بصیرت سیاسی 185
- اشاره 187
- الف) فعال سازی روحیه تعاون و همیاری 187
- پنج) نماز و اقتصاد 187
- ب) بهبود رابطه کارگر و کارفرما 188
- ج) نزول برکات الهی 189
- د) تحکیم برابری و رفع اختلاف طبقاتی 190
- اشاره 190
- نقش فراگیر 190
- نماز بخوان تا آدم شوی 191
- پرسشنامه 193
- اشاره 194
- اشاره 195
- منشأ اختلاف 195
- یک. وضو 195
- مقدمه 195
- اشاره 195
- موارد اختلافی در وضو 196
- الف: شستن دستها 196
- پاسخهای شیعه 196
- دلیل اهل سنت 196
- ب: مسح سر 198
- ج: مسح یا غَسل پاها 199
- الف: قرآن 199
- ب: روایات 200
- الف) کیفیت تشریع اذان 201
- بررسی موارد اختلافی 201
- دو. اذان و اقامه 201
- اشاره 201
- ب) تثویب در اذان صبح 202
- ج) حیّ علی خیرالعمل 204
- د) شهادت ثالثه 206
- سه. اوقات نماز 208
- رمزگشایی از علت اصلی 208
- نقد و بررسی جمع بین صلاتین 208
- واجبات نماز از نگاه مذاهب اسلامی 209
- چهار. ارکان و واجبات نماز 209
- اشاره 209
- حنبلیه 209
- حنفیه 209
- مالکیه 210
- شافعیه 210
- الف( حکم بسمله 210
- بررسی برخی موارد اختلافی 210
- ب) دست بسته نماز خواندن 211
- ج) آمین گفتن پس از حمد 213
- پرسش اول 214
- پرسش دوم 216
- ه) صلوات و سلام پیامبر بر خودشان! 216
- پرسشنامه 218
- مقدمه 219
- اشاره 219
- یک. نماز پیامبران الهی(ع) 220
- ب) نماز اسماعیل(ع)و اسحاق(ع)و یعقوب (ع) 220
- الف) نماز حضرت ابراهیم(ع) 220
- ج) نماز حضرت شعیب(ع) 221
- د) نماز حضرت موسی(ع) 221
- ه) نماز حضرت داود(ع) 222
- و) نماز حضرت سلیمان(ع) 224
- ز) نماز حضرت زکریا(ع) 224
- ح) نماز حضرت عیسی(ع) 226
- دو. یهودیت 227
- اشاره 227
- 1. وجوب نماز 228
- الف) نماز در یهودیت 228
- 2. مقدمات نماز 229
- 3. نمازهای روزانه 231
- اشاره 232
- سه. مسیحیت 232
- ١. حواریون یا رسولان مسیح 233
- ٢. فرقه های مسیحی 233
- ٤. شعائر و عبادات 235
- ٣. کتاب مقدس مسیحیان 235
- ٥. نماز حضرت عیسی(ع) 236
- ٧. نمازهای روزانه مسیحیان 237
- ٦. جدایی از یهودیان 237
- اشاره 238
- چهار. آیین زردشت 238
- ١. زندگی و رسالت زردشت 239
- ٢. نماز در آیین زردشت 240
- ٣. آمادگی برای نماز 241
- ٤. نماز روزانه 241
- پرسشنامه 243
- اشاره 244
- یک. آیین هندو 244
- فصل سوم: نماز در ادیان غیر الهی 244
- مقدمه 244
- اشاره 244
- ١. اعتقادات اصلی 245
- 2. عبادت در آیین هندو 246
- ٣. نماز در آیین هندو 247
- اشاره 249
- دو. آیین بودا 249
- عبادت بوداییها 251
- کتب مقدس بودایی 251
- عبادات روزانه 252
- پرسشنامه 254
- اشاره 255
- بخش چهارم: دعوت به نماز 255
- مقدمه 256
- به گیتی نیست آرامش، از این رو 257
- یک. شروع از خود 260
- اشاره 260
- اشاره 260
- الف) اصول هدایت و دعوت دیگران به نماز 260
- فصل اول: اصول و شیوه های هدایت و دعوت دیگران به نماز 260
- چهار. اصل تدریج 261
- سه. اصل جامعیت 261
- دو. اصل زمینه سازی 261
- پنج) اصل اعتدال 262
- شش. اصل تداوم و استقامت 263
- هفت. اصل کرامت 263
- اشاره 264
- یک. اعطای بینش و پاسخ به شبهات 264
- ب) روشهای عام در هدایت و دعوت دیگران به نماز 264
- اشاره 264
- نمونهای از شبهات 265
- دو. انداز و تبیشیر 267
- سه. تشویق و تنبیه 268
- اشاره 268
- الف) اشارهای به انواع تشویق و تنبیه 269
- ب) شرایط تشویق و تنبیه 269
- ج) تناسب با عمل 270
- ح) شیوه های تنبیه 270
- چهار. معرفی الگوهای اهل نماز 272
- اشاره 272
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره کودکی اول (کمتر از 7سال) 273
- ج( روش ها و نکته های دعوت به نماز بر اساس سن مخاطب 273
- یک. دوره کودکی اول 273
- اشاره 273
- ب) روشهای ویژه دوره کودکی اول: فراهم آوردن زمینه مساعد 274
- دو. دوره کودکی دوم 276
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره کودکی دوم (7 تا 12سال) 276
- سه. دوره دوره نوجوانی 279
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره نوجوانی (12 تا 18سال) 279
- ب) روشهای ویژه دوره کودکی دوم: آموزش و درونی کردن 279
- ب) روشهای ویژه دوره نوجوانی 280
- اشاره 280
- اهداف تحکیم و تعمیق بنیانهای اعتقادی 281
- اشاره 281
- دوم. تدوین برنامه مطالعاتی 282
- روش اول. تشکیل جلسات بحث و گفتگو 282
- ترغیب و ترهیب، انذار و تبشیر، تشویق و تنبیه 282
- اشاره 283
- نکات مهم 284
- پرسشنامه 285
- عوامل ترک نماز 286
- فصل دوم: بررسی علل ترک نماز و راههای درمان آن 286
- مقدمه 286
- اشاره 286
- یک. عوامل درونی ترک نماز 286
- اشاره 286
- اشاره 286
- الف) بینشی 286
- عوامل ضعف ایمان به خدا 287
- اشاره 287
- درمان ضعف ایمان به خدا 288
- اشاره 289
- اشتغال افراطی به بهرههای دنیایی 290
- دنیاطلبی 290
- دوست ناباب 290
- شیطان 290
- . 290
- عوامل غفلت 290
- اشاره 291
- درمان غفلت 291
- الف) جهل به احکام 292
- انواع جهل 292
- اشاره 292
- ج) جهل به عواقب بی نمازی 293
- درمان جهل 293
- اشاره 293
- ب) جهل به اسرار، آثار و اهمیت نماز 293
- ب) گرایشی 294
- عوامل ضعف اراده 296
- اشاره 296
- درمان ضعف اراده 297
- ج) کنشی 299
- اشاره 300
- اشاره 300
- 1. کثرت گناه و شهوت رانی 300
- اشاره 301
- درمان افراط و تفریط 301
- 2. افراط و تفریط 301
- اشاره 301
- درمان کثرت گناه و شهو ترانی 301
- 3. خجالت 301
- الف) اعضای خانواده 302
- درمان خجالت 302
- ب) دوست نامناسب 302
- دو. عوامل بیرونی ترک نماز 302
- ج) شیطان 303
- د) بد عمل کردن برخی دینداران 304
- اشاره 305
- ه) محیط 305
- 1. محیط خانواده 305
- 2. گروه همساان 305
- 3. محیط مدرسه و مربیان 306
- 4. بازار و خیابان 306
- 5. ورزشگا هها 307
- 6. رسانه 307
- 7. حکومت 308
- 8. فعالیت های دشمنان 309
- پرسشنامه 310
- منابع 311
- Judaism, , USA:1985. P.83 317
1- مؤمنان رستگار شدند؛ آنها که در مازشان خشوع دارند؛ و آنها که از لغو و بیهودگی روی گردانند (مؤمنون:1-3)
می شود، مثل آنکه گوش انسان در حال عبادت چیزی را بشنود و خاطر به آن متعلق شده، مبدأ تخیّلات و تفکّرات باطنیّه گردد و واهمه و متصرّفه در آن تصرف نموده، از شاخه ای به شاخه ای پرواز کند، یا چشم انسان چیزی ببیند و منشأ تشتت خاطر و تصرّف متصرّفه گردد و یا سایر حواس انسان، چیزی را درک کند و از آن انتقالات خیالیّه حاصل شود.(1)
راه درمان
کسانی که اراده ای قوی و همتی عالی دارند، در برابر هجوم افکار پراکنده می ایستند و دل به آنها نمی سپرند. ولی بیشتر مردم چنین نیستند و نمی توانند نیروی خیال را متمرکز کنند. آنها برای مقابله با هجوم افکار، باید اسباب و عوامل آن را از بین ببرند و آنچه فکر را مشغول می کند، از برابر چشم دور کنند و مکان مناسب و خلوتی بیابند که در وقت نماز خواندن، افراد و اشیا در نظر آنها نباشد و صداهای پراکنده به گوششان نرسد. به همین دلیل است که بعضی در اتاق های کوچک و تاریک و مصلّای مخصوص نماز می خوانند و گروهی هنگام نماز خواندن، چشمها را می بندند. البته بهتر است به محل سجده نگاه شود، ولی اگر دیدن موجب پراکندگی افکار است، این مستحب را ترک کند تا به حضور قلب که مهمتر است، برسد.
اگر منظره های مشغول کننده و صداهای متفرقه را از خود دور کند، به عظمت خدا بیندیشد و محضر او را بزرگ شمارد، امید است به حضور قلب دست یابد. چنانکه روایت شده: پیامبراکرم(ص) لباس نقش داری را که برای او آورده بودند، پوشید و با آن نماز خواند. سپس آن را بیرون آورد و فرمود: «این لباس را ببرید که مبادا مرا در نماز مشغول کند و لباس بینقشی برایم بیاورید».(2)
ب) عوامل داخلی
اشاره
امام خمینی (ره)فرموده است: گاهی تشتت خاطر و مانع از حضور قلب، از امور باطنه