مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 65

1- ر.ک. خمینی؟، آداب الصلاه، ص 34

انس به آن مقام مقدس باشد، ما را از ساحت قربْ مهجور و از عروج به مقام انس، فرسنگ ها دور کرده... بالجمله، دل ما چون با حبّ دنیا آمیخته شده و مقصد و مقصودی جز تعمیر آن ندارد، ناچار این حبّ مانع از فراغت قلب و حضور آن در محضر قدس شود!(1)

راه نجات از حبّ دنیا

برای رهایی از عوامل داخلی تشتت افکار در نماز، دو راهکار عمده وجود دارد: در بخش حبّ دنیا، باید از راه علم و عمل، خود را از این دام خانمانسوز نجات دهد؛ یعنی بیندیشد که حب دنیا چه آثار و نتایج مهلکی دارد. در روایتی از امام صادق؟ع؟آمده است: "رَأْسُ کُلِ خَطِیئَهٍ حُبُ الدُّنْیَا»(2)؛ یعنی اگر نیک بنگری، حب دنیا ریشه تمام مفاسد اخلاقی، مانند ذلّت، طمع، حرص، چاپلوسی، کینه ورزی، ظلم و جور، قطع رحم و نفاق است، همانگونه که فضیلت های انسانی مانند عدالت، عفت، سخاوت، شجاعت، عزت نفس، آزادگی، بزرگواری، رحمت، مودّت و مواصلت با محبت دنیا جمع نمی شود.

اگر این حقیقت را باور کند، بر انسان عاقل و علاقه مند به سعادت خود لازم است این درخت را از دل ریشه کن کند و راه عملی آن این است که با این علایق، مخالفت عملی کند؛ یعنی اگر به مال دنیا علاقه دارد، در انجام صدقات واجب و مستحب بکوشد و اگر به ریاست و مقام مایل است، دیگران را مقدم بدارد و دماغ نفس امارّه را به خاک مالد، تا اصلاح شود.

بنابراین، در این بخش مجاهدتی بزرگ لازم است و نمازگزار برای درک فیض نماز حقیقی، باید کمر همت ببندد و علاقه های خود را کنترل کند و برای هدفی بسیار بزرگتر و عالیتر که همان بندگی خالص است، از دنیای پست و فانی بگذرد. جالب است که در همین مسیر آیه شریفه» إِنَّ الصَّلاهَ تَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ»(3)