مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 72

1- "لا یَعْبَثِ الرَجُلُ فِی صَلاَتِهِ بِلِحْیَتِهِ وَ لا بمِا یَشْغَلُهُ عَنْ صَلاَتِه" (شیخ صدوق، وسائل الشیعه، ج 7. ص 261)

2- ای کسانی که ایمان آورده اید! در حال مستی به نماز نزدیک نشوید، تا بدانید چه می گویید!".(نساء:43)

3- سیدهاشم بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج 2، ص 81 ، به نقل از: شیخ کلینی، اصول کافی، ج 3. ص 299)

4- نساء: 142

5- "یَا أَحْمَدُ عَجِبْتُ مِنْ ثثَاَثَهِ عَبِیدٍ؛عَبْدٌ دَخَلَ فِی الصَلاَهِ وَ هُوَ یَعْلَمُ إِلَی مَنْ یَرْفَعُ یَدَیْهِ وَ قُدَامَ مَنْ هُوَ.) وَ هُوَ یَنْعُس..." (مجلسی، بحاراأنوار، ج 74 ، ص 22)

و چپ او کیست، نمازش درست نیست".(1) و فرمودند: "تا زمانی که بنده التفات [و توجه به غیر خدا] نکند، خداوند رو به او دارد"(2)

امام علی(ع)هم فرمودند: "التفات [و توجه به غیر خدا] در حال نماز، دستبردی از جانب شیطان است. پس، از توجه به غیر خدا در حال نماز بپرهیزید؛ زیرا هرگاه بنده به نماز بایستد، خداوند تبارک و تعالی به او رو می کند، و چون بنده به این سو و آن سو توجه کند، خداوند تبارک و تعالی می فرماید: ای فرزند آدم! از که روی می گردانی؟! - تا سه مرتبه - و چون برای چهارمین بار بنده به غیر خدا توجه کرد، خداوند نیز از او روی می گردانَد".(3)

چند تذکر

1. برای حضور قلب، هنگام انجام یک بخش، شایسته نیست ذهن نمازگزار متوجه بخش های دیگر باشد؛ مثلاً موقع قرائت، نباید به رکوع فکر کند.

2. اینکه گفته می شود: برای حضور قلب، به معانی نماز توجه کنید؛ یعنی الفاظ را به قصد و با ارادۀ جدی بگویید، نه اینکه یک بار عربی را بخوانید و در ذهن ترجمه را هم مرور کنید. مثلاً بخش اول سورۀ مبارکه حمد را واقعاً به قصد ستایش خداوند متعال به زبان جاری کند و در بخش دوم، حقیقتاً از خداوند درخواست هدایت نماید و نگرانی خود را از مورد غضب خدا واقع شدن و گمراه گشتن، ابراز نماید و در تشهد، واقعاً به وحدانیت خدا و رسالت و بندگی پیامبر(ص)، گواهی دهد.

3. نماز، از اذکار و افعالی تشکیل شده است که هر دو معنادار هستند. معنی دار بودنِ الفاظ، روشن است. ولی برای فهم معنای افعال نماز، توجه به اسرار نماز و مطالعه کتابهایی در این زمینه لازم است.