- پیشگفتار 1
- اشاره 5
- یک. تعریف مفاهیم و اصطلاحات 6
- الف)صلاه 6
- اشاره 6
- ج) اقامه 7
- ب) نماز 7
- اشاره 8
- دو. اهمیت و ضرورت پرداختن به موضوع نماز 8
- 1. نماز؛ رکن دین 9
- اشاره 9
- 2. تکرار معنادار واژه »صلاه» در قرآن و روایات 9
- 3. اقامه نماز، اولین فعالیت فرهنگی صالحان 10
- 4. محوریت نماز در سیره و سفارش انبیا ؟(ع)و اهل بیت (ع) 11
- اشاره 12
- 1. شاخص ایمان 12
- ب) معیار و شاخص بودن نماز 12
- 3. شاخص قبولی اعمال 13
- ب) تأکید خاص به نماز در بین دیگر عبادات 13
- 2. اولین نشانه مؤمنان 13
- پرسشنامه 15
- الف) نماز ما با غفلت همراه است 16
- دو. نمازهای ما ناقص است 16
- اشاره 16
- یک. نماز برای ما کار مهمی نیست 16
- آسیب شناسی نماز 16
- اشاره 16
- اشاره 16
- یک. چه کنیم نماز برای ما مهم باشد؟ 17
- ب) نماز ما بازدارنده از گناه نیست 17
- اشاره 17
- راه درمان این آسیبها 17
- الف) توجه به اینکه نماز، همسخن شدن با پروردگار 17
- ب) توجه به آثار و ثواب نماز 18
- د. آشنایی با پیامدهای سبک شمردن نماز 18
- ج) شناخت جایگاه نماز 18
- ه) توجه به عنایات ویژه خداوند 21
- و) توجه به حالات پیغمبر(ص) و ائمه(ع)و اهتمام ایشان به نماز 22
- ز) تقویت اعتقاد به قیامت 25
- اشاره 25
- الف) فراگیری احکام نماز 25
- دو. چه کنیم نمازی کامل بخوانیم 25
- ب) رعایت آداب ظاهری و باطنی نماز 26
- ج) توجه به معانی و اسرار نماز 26
- د) اقامه نماز در اول وقت 27
- ه) اقامه نماز به جماعت 29
- و) اهتمام به تعقیبات 30
- تسیبح حضرت زهرا 31
- ز) اهتمام به نوافل 32
- پرسشنامه 33
- 1. وضو 34
- الف) آداب مقدمات نماز 34
- 1. خواندن دعاهای مخصوص هنگام وضو 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- 7. خواندن سوره قدر در حال وضو. 36
- 2. مسواک زدن 36
- 4. استنشاق 36
- 3. مضمضه کردن 36
- 8. خواندن آیه الکرسی بعد از وضو. 36
- 2. لباس نمازگزار 37
- ب) آداب مقارنات نماز 38
- 3. مکان نمازگزار 38
- اشاره 38
- 1. آداب تکبیرهالاحرام 40
- 2. برخی از آداب قیام و قرائت 41
- 4. آداب سجود 42
- 3. آداب رکوع 42
- 7. آداب قنوت 44
- 6. آداب سلام نماز 44
- اشاره 45
- اشاره 45
- دو. آداب باطنی نماز 45
- الف) اخلاص و نیت قربت 45
- مراتب اخلاص 46
- ب) تفهّم نماز 47
- ج) تعظیم مقام پروردگار در نماز 49
- اشاره 49
- خشوع اولیای خدا در نماز 50
- د) حضور قلب در نماز 50
- پرسشنامه 51
- اشاره 52
- یک. اهمیّت حضورقلب در نماز 52
- دو. تأثیرعبادت همراه با حضور قلب 53
- سه. مقدمات به دست آوردن حضور قلب 55
- اشاره 55
- چهار. عوامل مؤثر در تحصیل حضور قلب 55
- الف) بزرگ شمردن امر خدا و رعایت حریم آن 55
- ب) ترس ازعظمت و بزرگی خدا 57
- ه) شرمساری از تقصیرها و گناهان در برابر خداوند 60
- پنج. راههای تحصیل حضور قلب 60
- اشاره 62
- الف) عوامل خارجی 62
- اشاره 62
- شش. موانع حضور قلب در نماز 62
- ب) عوامل داخلی 63
- اشاره 63
- راه درمان 63
- راه نجات از حبّ دنیا 65
- داروی هرزه گردی خیال 66
- آیا نمازِ بدون حضور قلب، باطل است؟ 68
- نکته اساسی در حضور قلب 69
- انواع حضور قلب و کاملترین نوع آن 69
- ج) پرهیز از حرکتهای اضافی 70
- اشاره 71
- د) پرهیز از نماز در حالت کسالت 71
- ه) توجه نکردن به اطراف 71
- چند تذکر 72
- پرسشنامه 73
- اشاره 74
- مقدمه 74
- اشاره 75
- اشاره 75
- یک. در ارتباط با خدای متعال 75
- الف) مداومت بر نماز 75
- مداومت امام خمینی(ره) بر نماز شب 76
- اشاره 77
- ب) محافظت بر نماز 77
- نتیجه پایداری بر نماز 78
- اشاره 79
- ج) کسب روزی حلال و دوری از حرام خواری 79
- دو. در ارتباط با خلق خدا 79
- الف) امدادگرِ محرومان 79
- اشاره 79
- نکته 80
- نمونه ای از انفاق امام صادق(ع) 81
- ب) عفیف در غرائز 81
- اشاره 81
- پناه جویی از شهوت، به پیامبر رحمت(ص) 82
- اشاره 83
- ج) امانتدار 83
- امانتداری بر سه نوع عهد 84
- د) استوار در شهادت 86
- و) رعایت حق همسر 87
- اشاره 87
- ز) دوری از غیبت 87
- اثر غیبت در عبادت 88
- ح) خیرخواهی و ارتباط با برادر دینی 89
- سه. در ارتباط با عالم غیب 90
- اشاره 90
- الف) یقین به قیامت 90
- اشاره 90
- ب) هراس از عذاب الهی 93
- پرسشنامه 95
- اشاره 96
- اشاره 97
- سر در لغت و اصطلاح 97
- مقدمه 97
- منابع شناخت اسرار 98
- راه رسیدن به اسرار نماز 98
- سیر تکمیل نمازهای واجب 99
- یک. سر الصلاه 101
- الف) طهارت باطنی انسان 101
- بیان اسرار نماز 101
- اشاره 101
- اشاره 101
- ب) به فعلیت رسیدن انسان 102
- دو. اسرار الصلاه 103
- اشاره 103
- الف) اسرار مقدمات نماز 103
- ب) اسرار مقارنات نماز 110
- اشاره 118
- قیام بعد از دو سجده 119
- تأویل دو سجده 119
- پرسشنامه 122
- مقدمه 123
- یک. الله اکبر 123
- دو. أعوذ بالله من الشیطان الرجیم 125
- سه. قرائت 126
- الف) سوره حمد 126
- ویژگیها 126
- چرا سوره حمد؟ 127
- بِسْمِ اللَّهِ 128
- الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ 129
- تفاوت حمد با مدح و شکر 130
- الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ 130
- رَبِّ الْعَالَمِین 131
- الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 132
- إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَإِیَّاکَ نَسْتَعِین 133
- یک سؤال 134
- حقیقت صراط مستقیم 135
- اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیم 135
- صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ 136
- وَلَا الضَّالِّین 137
- غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ 137
- اشاره 138
- ب) سوره (بعد از حمد) 138
- سوره توحید 139
- ج) تسبیحات اربعه 140
- سُبْحانَ رَبِّیَ الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِهِ 141
- چهار. رکوع 141
- بحمده 142
- سُبْحانَ رَبِّیَ الأعلَی وَ بِحَمْدِهِ 142
- چرا عظیم، چرا اعلی؟ 142
- پنج) سجده 142
- شش. قنوت 143
- هفت. تشهد 144
- هشت. سلام 145
- پرسشنامه 146
- اشاره 147
- چند نکته مهم 147
- مقدمه: آثار نماز و تربیت انسان 147
- اشاره 148
- بررسی آثار فردی نماز 148
- اشاره 149
- الف) آثار اعتقادی 149
- یک. آثار شناختی 149
- ب) آثار عقلی و علمی 151
- اشاره 156
- نماز را با لذت معنوی گره نزنید! 156
- دو. آثار عبادی - معنوی 156
- سه. آثار عاطفی - روانی 160
- اشاره 160
- ب) بالابردن سطح تحمل و رهایی از غم و اندوه 162
- الف) نماز، تمرین ادب عبودیت و مبارزه با نفس 163
- ب) ابهت یافتن خدا در دل 163
- ج) پیشگیری از گناه 164
- د) گناه زدایی 165
- ه) درمان حرص و طمع 166
- و) تربیت روحیه حق شناسی 167
- ز) درمان کبر و غرور 167
- پنج) آثار زیستی - بهداشتی 168
- پرسشنامه 170
- مقدمه: نماز به مثابه یک امر اجتماعی 171
- اشاره 171
- یک. نماز و خانواده 172
- الف) برنامه ریزی و تدبیر منزل 172
- ب) بهبود روابط خویشاوندی 173
- الف) کاهش جرائم و تقویت کنترل اجتماعی 175
- دو. نماز و جامعه 175
- اشاره 175
- اشاره 175
- 1. مکانیسم حیا 176
- 3. مکانیسم معرفت و هدایت بخشی 177
- 2. مکانیسم تعدیل 177
- ب) تألیف قلوب و ایجاد همدلی و برادری 178
- د) تسهیل روابط اجتماعی 179
- ه) توجه به حقوق دیگران 180
- سه. نماز و فرهنگ 181
- اشاره 181
- الف) تثبیت نظام توحیدی 181
- ب) فرهنگ پذیری 182
- ج) تبلیغ جهانی فرهنگ اسلامی 183
- اشاره 184
- الف)وحدت و همدلی 184
- چهار. نماز و سیاست 184
- ب) ایجاد اقتدار و تحول در معادلات سیاسی 184
- ج) تعمیق بصیرت سیاسی 185
- اشاره 187
- پنج) نماز و اقتصاد 187
- الف) فعال سازی روحیه تعاون و همیاری 187
- ب) بهبود رابطه کارگر و کارفرما 188
- ج) نزول برکات الهی 189
- اشاره 190
- د) تحکیم برابری و رفع اختلاف طبقاتی 190
- نقش فراگیر 190
- نماز بخوان تا آدم شوی 191
- پرسشنامه 193
- اشاره 194
- منشأ اختلاف 195
- مقدمه 195
- اشاره 195
- یک. وضو 195
- اشاره 195
- موارد اختلافی در وضو 196
- پاسخهای شیعه 196
- الف: شستن دستها 196
- دلیل اهل سنت 196
- ب: مسح سر 198
- الف: قرآن 199
- ج: مسح یا غَسل پاها 199
- ب: روایات 200
- دو. اذان و اقامه 201
- الف) کیفیت تشریع اذان 201
- بررسی موارد اختلافی 201
- اشاره 201
- ب) تثویب در اذان صبح 202
- ج) حیّ علی خیرالعمل 204
- د) شهادت ثالثه 206
- رمزگشایی از علت اصلی 208
- سه. اوقات نماز 208
- نقد و بررسی جمع بین صلاتین 208
- اشاره 209
- واجبات نماز از نگاه مذاهب اسلامی 209
- حنبلیه 209
- چهار. ارکان و واجبات نماز 209
- حنفیه 209
- مالکیه 210
- شافعیه 210
- الف( حکم بسمله 210
- بررسی برخی موارد اختلافی 210
- ب) دست بسته نماز خواندن 211
- ج) آمین گفتن پس از حمد 213
- پرسش اول 214
- پرسش دوم 216
- ه) صلوات و سلام پیامبر بر خودشان! 216
- پرسشنامه 218
- اشاره 219
- مقدمه 219
- ب) نماز اسماعیل(ع)و اسحاق(ع)و یعقوب (ع) 220
- یک. نماز پیامبران الهی(ع) 220
- الف) نماز حضرت ابراهیم(ع) 220
- ج) نماز حضرت شعیب(ع) 221
- د) نماز حضرت موسی(ع) 221
- ه) نماز حضرت داود(ع) 222
- ز) نماز حضرت زکریا(ع) 224
- و) نماز حضرت سلیمان(ع) 224
- ح) نماز حضرت عیسی(ع) 226
- اشاره 227
- دو. یهودیت 227
- 1. وجوب نماز 228
- الف) نماز در یهودیت 228
- 2. مقدمات نماز 229
- 3. نمازهای روزانه 231
- سه. مسیحیت 232
- اشاره 232
- ١. حواریون یا رسولان مسیح 233
- ٢. فرقه های مسیحی 233
- ٣. کتاب مقدس مسیحیان 235
- ٤. شعائر و عبادات 235
- ٥. نماز حضرت عیسی(ع) 236
- ٧. نمازهای روزانه مسیحیان 237
- ٦. جدایی از یهودیان 237
- اشاره 238
- چهار. آیین زردشت 238
- ١. زندگی و رسالت زردشت 239
- ٢. نماز در آیین زردشت 240
- ٤. نماز روزانه 241
- ٣. آمادگی برای نماز 241
- پرسشنامه 243
- اشاره 244
- فصل سوم: نماز در ادیان غیر الهی 244
- مقدمه 244
- یک. آیین هندو 244
- اشاره 244
- ١. اعتقادات اصلی 245
- 2. عبادت در آیین هندو 246
- ٣. نماز در آیین هندو 247
- اشاره 249
- دو. آیین بودا 249
- کتب مقدس بودایی 251
- عبادت بوداییها 251
- عبادات روزانه 252
- پرسشنامه 254
- بخش چهارم: دعوت به نماز 255
- اشاره 255
- مقدمه 256
- به گیتی نیست آرامش، از این رو 257
- یک. شروع از خود 260
- الف) اصول هدایت و دعوت دیگران به نماز 260
- اشاره 260
- اشاره 260
- فصل اول: اصول و شیوه های هدایت و دعوت دیگران به نماز 260
- دو. اصل زمینه سازی 261
- چهار. اصل تدریج 261
- سه. اصل جامعیت 261
- پنج) اصل اعتدال 262
- شش. اصل تداوم و استقامت 263
- هفت. اصل کرامت 263
- اشاره 264
- یک. اعطای بینش و پاسخ به شبهات 264
- ب) روشهای عام در هدایت و دعوت دیگران به نماز 264
- اشاره 264
- نمونهای از شبهات 265
- دو. انداز و تبیشیر 267
- سه. تشویق و تنبیه 268
- اشاره 268
- ب) شرایط تشویق و تنبیه 269
- الف) اشارهای به انواع تشویق و تنبیه 269
- ج) تناسب با عمل 270
- ح) شیوه های تنبیه 270
- اشاره 272
- چهار. معرفی الگوهای اهل نماز 272
- یک. دوره کودکی اول 273
- اشاره 273
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره کودکی اول (کمتر از 7سال) 273
- ج( روش ها و نکته های دعوت به نماز بر اساس سن مخاطب 273
- ب) روشهای ویژه دوره کودکی اول: فراهم آوردن زمینه مساعد 274
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره کودکی دوم (7 تا 12سال) 276
- دو. دوره کودکی دوم 276
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره نوجوانی (12 تا 18سال) 279
- ب) روشهای ویژه دوره کودکی دوم: آموزش و درونی کردن 279
- سه. دوره دوره نوجوانی 279
- اشاره 280
- ب) روشهای ویژه دوره نوجوانی 280
- اشاره 281
- اهداف تحکیم و تعمیق بنیانهای اعتقادی 281
- روش اول. تشکیل جلسات بحث و گفتگو 282
- دوم. تدوین برنامه مطالعاتی 282
- ترغیب و ترهیب، انذار و تبشیر، تشویق و تنبیه 282
- اشاره 283
- نکات مهم 284
- پرسشنامه 285
- اشاره 286
- اشاره 286
- عوامل ترک نماز 286
- فصل دوم: بررسی علل ترک نماز و راههای درمان آن 286
- الف) بینشی 286
- یک. عوامل درونی ترک نماز 286
- اشاره 286
- مقدمه 286
- عوامل ضعف ایمان به خدا 287
- اشاره 287
- درمان ضعف ایمان به خدا 288
- اشاره 289
- عوامل غفلت 290
- . 290
- دوست ناباب 290
- دنیاطلبی 290
- شیطان 290
- اشتغال افراطی به بهرههای دنیایی 290
- درمان غفلت 291
- اشاره 291
- انواع جهل 292
- اشاره 292
- الف) جهل به احکام 292
- ج) جهل به عواقب بی نمازی 293
- اشاره 293
- درمان جهل 293
- ب) جهل به اسرار، آثار و اهمیت نماز 293
- ب) گرایشی 294
- عوامل ضعف اراده 296
- اشاره 296
- درمان ضعف اراده 297
- ج) کنشی 299
- اشاره 300
- اشاره 300
- 1. کثرت گناه و شهوت رانی 300
- اشاره 301
- درمان افراط و تفریط 301
- 2. افراط و تفریط 301
- اشاره 301
- درمان کثرت گناه و شهو ترانی 301
- 3. خجالت 301
- ب) دوست نامناسب 302
- درمان خجالت 302
- دو. عوامل بیرونی ترک نماز 302
- الف) اعضای خانواده 302
- ج) شیطان 303
- د) بد عمل کردن برخی دینداران 304
- 1. محیط خانواده 305
- ه) محیط 305
- اشاره 305
- 2. گروه همساان 305
- 4. بازار و خیابان 306
- 3. محیط مدرسه و مربیان 306
- 6. رسانه 307
- 5. ورزشگا هها 307
- 7. حکومت 308
- 8. فعالیت های دشمنان 309
- پرسشنامه 310
- منابع 311
- Judaism, , USA:1985. P.83 317
1- مجلسی، سفینه البحار،ج 2 ص 43
2- شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ص 154 . البته در نهایت این فرد ایان آورد و این تقیّد امام نیزتأثیر در ایان آوردن او داشت.
3- مجلسی، بحاراأنوار، ج 82 ، ص 204.
کریم اند؛ "أُوْلَئکَ فیِ جَنَّاتٍ مُّکْرَمُون".
ج) کسب روزی حلال و دوری از حرام خواری
از دیگر بایسته هایی که در ارتباط با خالق، باید مورد توجه قرار گیرد، تغذیه پاک و حلال است که باعث جلب خشنودی پروردگار، قبولی و کمال نماز و رسیدن به دستاوردهای فراوان مادی و معنوی آن می باشد؛ از این رو پیامبر اعظم(ص) درباره پیامدهای تغذیه حرام فرمودند: "عبادتِ همراه با حرام خواری، چون ساختمانی است بر روی شن"!(1) و فرمود: "نمازِ کسی که لقمه اش حرام است، تا چهل روز از ارزش چندانی برخوردار نیست و تا چهل روز، دعای او مستجاب نمی گردد و هر مقدار از بدن که پرورش یافته لقمه حرام باشد، سزاوار آتش و سوختن است".(2)
دو. در ارتباط با خلق خدا
اشاره
دومین محور رفتاری نمازگزار، حوزه ارتباطی او با خلق خداوند است. نمازگزار در این حوزه، نیز بایسته است از صفات پیشرو برخوردار باشد.
الف) امدادگرِ محرومان
اشاره
دوام در عبادت، باعث نمی شود که نمازگزاران واقعی به دست گیری و استمداد محرومان بیتوجه باشند. فعالیت آنان در این عرصه به گونه ای است که خدای سبحان می فرماید: «والّذین فی أموالهم حقّ معلوم للسّائل و المحروم»؛(3) (نمازگزاران حقیقی) آنهایی هستند که در اموالشان حق معلومی است برای تقاضا کنندگان و محرومان.
«حقّ معلوم» ذکر شده در آیه، درباره زکات و انفاق واجب فقهی نیست؛ چون در مکه هنوز حکم زکات فقهی نیامده بود؛ بلکه در مورد رسیدگی به امور پابرهنگان و محرومان و گرسنگان است؛ همانگونه که نقل شده مردی خدمت حضرت امام