مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 99

1- ر. ک. عبدالله جوادی آملی، رازهای نماز، ص 30

2- واقعه: 79

3- حافظ، دیوان اشعار

این آداب مانند رعایت اخلاص و حضور قلب، همان علتهای آمادهساز و اسباب کمکرسان در رسیدن به پارهای از اسرار نماز است؛ زیرا جهت رسیدن به باطن نماز، خاطر پاک و درون صاف نیاز است و این با رعایت آداب حاصل میگردد. بنابراین غیر خالص که همان شرک و ناپاک است؛ "إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَس"(1)، راهی به اسرار و باطن نماز ندارد.

ضمن اینکه برای رسیدن به اسرار نماز، باید مراقب موانع رسیدن به اسرار نماز بود. باید دانست آنچه از سوی خداوند در نماز و خارج از آن نهی شده است مانع دستیابی به راز نماز است. چه نهیی که دلالت بر حرمت دارد و چه نهیی که دلالت بر کراهت دارد.

سیر تکمیل نمازهای واجب

نمازی که امروزه اقامه می کنیم، دارای سیر تطور و تحولی بوده است. قبل از ورود به بیان اسرار مقدمات و اجزای نماز، به ذکر آن می پردازیم.

روایاتی که راز تعداد رکعات نمازهای واجب را بیان می دارد، نشان دهنده سیرت طوری است برای نماز که از تعداد نمازی شروع و به نمازی که بر ما واجب است، رسید. بر اساس"إِنَّ الصَّلَاهَ کَانَتْ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ کِتَابًا مَّوْقُوتًا"(2) چگونگی نماز برای مؤمنان از ابتدا مشخص بوده؛(3) اما همچون احکام دیگری مانند شراب،(4) با توجه به شرایط و بالا رفتن ظرفیت مردم، وجوب و اقامه آن دارای سیری تدریجی است.