نماز معلولان بر اساس فقه شیعه صفحه 129

کشف اللثام،(1) بحرانی در حدائق،(2) بهبهانی در مصابیح الظلام،(3) نراقی در مستند الشیعه،(4) اصفهانی در تبصره الفقهاء،(5) شیخ انصاری در کتاب الصلاه،(6)

محقق داماد در کتاب الصلاه،(7)

امام خمینی در کتاب الطهاره،(8)

این روایت را آورده اند.

از نظر دلالت نیز، سجده از اجزاء فرض شمرده شده که به معنی وجوب است. ضمن اینکه قرار گرفتن آن در کنار طهارت و استقبال قبله و...، برداشت معنی وجوب از کلمه فرض را واضح تر می کند.

از آن چه در این گفتار گذشت معلوم شد که سجده برای نمازگزار واجب است. اما وظیفه شخص معلول و ناتوان از سجده با رعایت شرایط آن، در روایاتی که در گفتار بعد می آید، روشن می شود.

گفتار سوم: روایات تکلیف معلول

آن چه در این گفتار بدان اشاره می شود، چند روایت از روایات معین کننده راهکار به جای سجده سالم است که به عنوان نمونه می آید.

روایت اول: حسنه یا صحیحه حلبی

«مُحَمَّدُ

بْنُ یعْقُوبَ عَنْ عَلِی بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللّه ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمَرِیضِ إِذَا لَمْ یسْتَطِعِ الْقِیامَ وَ السُّجُودَ قَالَ یومِئُ بِرَأْسِهِ إِیمَاءً وَ أَنْ یضَعَ جَبْهَتَهُ عَلَی الْأَرْضِ أَحَبُّ إِلَی: از امام صادق پرسیدم راجع به مریضی که قدرت بر ایستادن و سجده ندارد، حضرت فرمودند با سرش اشاره می کند و بیشتر دوست دارم پیشانی اش را بر زمین قرار دهد.»(9)

از نظر سند، این روایت مورد اعتماد شیخ کلینی در کافی(10)

بوده و علاوه بر اعتبار سند آن، در کلام فقها بسیار نقل شده و مورد ارجاع و توجه بوده است.

به عنوان نمونه محقق سبزواری در ذخیره المعاد،(11)

بحرانی در حدائق،(12) بهبهانی در مصابیح

1- . اصفهانی، فاضل هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ج4، ص146.
2- . بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، ج8، ص235.
3- . بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، مصابیح الظلام، ج2، ص386.
4- . نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعه فی أحکام الشریعه، ج4، ص202.
5- . اصفهانی، محمد تقی رازی نجفی، «تبصره الفقهاء»، ج2، ص327.
6- . دزفولی، مرتضی بن محمد امین انصاری، کتاب الصلاه، ج1، ص532.
7- . یزدی، سید محمد، محقق داماد، کتاب الصلاه، ج3، ص395.
8- . خمینی، سید روح اللّه موسوی، «کتاب الطهاره»، ج1، ص261.
9- . حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج5، ص481، ابواب القیام، باب1: باب وجوبه فی الفریضه...، ح2.
10- . کلینی، ابوجعفر، محمد بن یعقوب، الکافی، ج3، ص410، کتاب الصلاه، باب فرض الصلاه، ح5.
11- . سبزواری، محقق، محمد باقر بن محمد مؤمن، ذخیره المعاد فی شرح الارشاد، ج2، ص263.
12- . بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، ج8، ص80.