نماز معلولان بر اساس فقه شیعه صفحه 77

به عنوان نمونه شهید اول در ذکری الشیعه،(1) محقق کرکی در جامع المقاصد،(2)

محقق اردبیلی در مجمع الفائده،(3)

صاحب مدارک در مدارک الاحکام،(4)

محقق سبزواری در ذخیره المعاد،(5)

بحرانی در حدائق،(6)

محقق نراقی در مستند الشیعه،(7)

شیخ محمد حسن نجفی در جواهر الکلام،(8)

محقق داماد در کتاب الطهاره،(9)

آقا ضیاء در شرح تبصره،(10)

این روایت را آورده اند.

از نظر دلالت هم روشن است. این روایت به ترتیب نماز به صورت نشسته، خوابیده بر پهلوی راست، خوابیده بر پهلوی چپ، و بر پشت دراز کشیدن و نماز خواندن را برای شخصی که قدرت ندارد، تشریع و تجویز کرده است.

گفتار چهارم: بیان مسائل

پس از بیان برخی روایات مربوط به این موضوع، در این گفتار به نتایجی که از این روایات استفاده می شود، می پردازد.

لازم است یادآوری شود، بررسی هر مسئله یا بیان مسئله و طرح آراء فقهاء بزرگ به اختصار است.

همچنین باید گفت، قیام قابل تقسیم به رکن و غیر رکن است.(11) و هر کدام از این دو در بخش های مختلف نماز قرار دارد که بحث های خاص آن در کلمات فقها مفصلاً آمده است. اما اینجا، فارغ از این تقسیم بندی ها، پیرامون قیام و جلوس به طور کلی به مباحثی مانند اینها می پردازیم: اگر شخص معلول، ناتوان از انجام آن به طور صحیح با رعایت شرایط آن باشد، وظیفه اش چیست؟ اگر با کمک چیزی یا شخصی می تواند قیام ناقص داشته باشد، به همان اکتفا کند؟ یا قیام و جلوس را تبدیل به چه فعلی کند؟ حال چه قیام رکنی باشد و چه غیر رکنی باشد.

ضمن اینکه برای قیامِ صحیح شروطی را از جمله انتصاب به معنی راست ایستادن، استقلال به معنی استفاده نکردن از تکیه گاه، و استقرار به معنی عدم حرکت و رعایت طمأنیه، و روی دو پا

1- . عاملی، شهید اول، محمد بن مکی، ذکری الشیعه فی أحکام الشریعه، ج3، ص273.
2- . عاملی، کرکی، محقق ثانی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج1، ص39.
3- . اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج2، ص190.
4- . عاملی، محمد بن علی موسوی، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام، ج1، ص39.
5- . سبزواری، محقق، محمد باقر بن محمد مؤمن، ذخیره المعاد، ج2، ص261.
6- . بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، ج8، ص67.
7- . نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعه فی أحکام الشریعه، ج5، ص56.
8- . نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج9، ص267.
9- . یزدی، سید محمد، محقق داماد، کتاب الصلاه، ج2، ص74.
10- . عراقی، آقا ضیاء الدین، علی کزازی، شرح تبصره المتعلمین، ج2، ص13.
11- . یزدی، سید محمد کاظم طباطبایی، العروه الوثقی فیما تعم به البلوی، ج1، ص632: «و هو أقسام إما رکن و... و واجب غیر رکن و... مستحب».