در آمدی بر تاریخ قرآن (معارف) صفحه 11

«تاريخ طبري»، «الاصابة في تمييز الصحابه» و «اسد الغابة في معرفة الصحابه» در اولويت قرار دارند. به عنوان مثال روايات نخستين نزول وحي را مي‌توان در كتابهاي «طبقات ابن سعد» و «تاريخ طبري» مورد مطالعه قرار داد. «1» نيز به طوري كه در سيره ابن هشام آمده است، رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم قبل از هجرت به مدينه، مصعب بن عمير را براي تعليم قرآن به مدينه فرستاد، مصعب در اين شهر به تعليم قرآن و آموزش احكام پرداخته و از اين جهت اهل مدينه به او «مقري» مي‌گفتند. «2» ابن اثير در شرح حال ابي بن كعب نوشته است:

«اوّل من كتب الوحي لرسول الله مقدمه المدينة ابيّ بن كعب الانصاري». «3»

به همين ترتيب ذهبي در ترجمه زيد بن ثابت نقل كرده است كه او در بدو هجرت رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم هفده سوره را كه از معلمان اعزامي قرآن به مدينه آموخته بود، در محضر رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم تلاوت كرد، «4» تحليل اين اخبار به طوري كه خواهد آمد نشانگر بحث‌هاي مهمي در حوزه تاريخ قرآن است.

3- منابع مدون علوم قرآني‌

به طوري كه در ابتداي اين فصل گفته شد تاريخ قرآن در عصر حاضر بخشي از علوم قرآني به معناي پژوهش‌هاي گذشتگان است. ازاين‌رو جهت پي‌بردن به آراء دانشمندان اسلامي در مسائل تاريخ قرآن، مراجعه به كتب علوم قرآني امري ضروري است. اين آثار كه در قرون مختلف نگارش يافته‌اند، خود از تنوع خاصي برخوردار است. به طوري كه برخي در موضوع خاصي از علوم قرآني تاليف شده و برخي ديگر كتب دائرةالمعارفي در حوزه علوم قرآن است، اهم اين كتب به ترتيب دوره‌هاي تاريخي به شرح زير است: «5» (1)- طبقات ابن سعد، 1/ 153، تاريخ طبري، 2/ 298 الي 301

(3)- اسد الغابة في معرفة الصحابه، 1/ 62.

(4)- تذكرة الحفاظ، 1/ 31

(5)- جهت اطلاع كامل از آثار علوم قرآني در دوره‌هاي مختلف بنگريد به التمهيد في علوم القرآن، صفحات