در آمدی بر تاریخ قرآن (معارف) صفحه 114

تأمل در آنها استفاده مي‌گردد كه:

اوّلا: رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم شخصا به ختم قرآن علاقه و اهتمام فراوان داشت و به دفعات قرآن را ختم نمود. «1»

ثانيا: رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم ختم قرآن را مانع تدبر در قرآن و فهم آن نمي‌دانست، امّا اجازه ختم سريع قرآن به قاريان نمي‌داد تا مانع فهم و تدبر آنان نگردد.

ثالثا: پس از ختم قرآن به تنهايي يا همراه با اهل بيت خود به دعا مي‌پرداخت و مطلوب‌هاي خود را از پروردگار مي‌طلبيد. «2»

رابعا: در پايان ختم قرآن، به تلاوت سوره حمد و آيات نخست سوره بقره مي‌پرداخت تا نشاني بر تلاوت دوباره قرآن و انس هميشگي با كلام خدا باشد. «3»

ابن زبير از پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم نقل مي‌كند: هركس قرآن را از روي مصحف يا از حفظ ختم كند خداوند به او درختي در بهشت عطا خواهد كرد!

سنت ختم قرآن در نسل بعد از صحابه- ميان تابعان- نيز مرسوم بود. علقمة بن قيس (62 ه) هر پنج شش شب يك دوره قرآن ختم مي‌كرد. «4»

به‌هرحال وقتي صحابه براي ختم قرآن اجازه مي‌خواهند، جز اين را نمي‌رساند كه مجموعه مشخصي بوده كه آغاز و انجام داشته است. «5»

ب/ 4- تعبير «حسبنا كتاب الله» از سوي عمر

پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم به هنگام رحلت فرمود:

دوات و قلمي بياوريد كه چيزي بنويسم تا پس از من گمراه نشويد. عمر در آنجا گفت: (1)- حقايق هامة حول القرآن الكريم، 71: ختم القرآن في العهد النبوي

(3)- همان مأخذ، 74

(4)- تاريخ قرآن راميار/ 288، به نقل از طبقات ابن سعد

(5)- همان/ 288