در آمدی بر تاریخ قرآن (معارف) صفحه 132

كار بود و بزرگتر كسي كه بايد شركت كند. به اين جهت كه به او صفات و مزايايي عطا شده بود كه براي ديگر صحابه مهيا نبود. به تحقيق پيغمبر او را زيرنظر خود تربيت كرد و مدت درازي تحت كفايت پيغمبر بود و از آغاز شاهد نزول وحي بود تا روزي كه وحي منقطع گشت، به‌طوري كه هيچ آيه‌اي از آيات قرآن از دست او نرفته بود. پس هرگاه در اين امر مهم از او دعوت نشود، در چه مورد بايد دعوت شود؟ و اگر عذرهايي براي انحراف خلافت از او و دادن به ابو بكر بتراشند و از او درباره خلافت مشورت نخواهند، براي دعوت نكردن درباره جمع و كتابت قرآن چه عذري دارند و قاضي عادل در اين‌باره چه حكم مي‌كند؟ حقا امري عجيب است و بر ما نيست جز آن‌كه كلمه‌اي بگوييم كه چيزي جز آن نداريم: «يا علي شگفتا! در هيچ چيز تو را انصاف ندادند.» «1»

نقدي بر قضاياي جمع قرآن به وسيله زيد

در روايات جمع قرآن آمده بود كه زيد، آيات قرآن را از روي اشياء به غايت متفرق مانند جريده‌هاي نخل، سنگهاي سپيد، استخوان شانه شتر و حتي حافظه‌هاي مردم جمع كرده است و نيز اين دستور العمل مورد توجه او قرار گرفت كه آيات قرآن را با شهادت دو شاهد قبول كند، اولا اين سؤال مطرح است كه چرا زيد بن ثابت از هيچ نسخه مكتوب قرآني از مصاحف صحابه استفاده نكرد؟ ثانيا مراد از حافظه‌هاي مردم به عنوان يكي از منابع زيد بن ثابت چيست؟

آيا اين به معناي آن است كه قسمت‌هايي از قرآن تا آن زمان به هيچ عنوان حتي در اشياء متفرق مكتوب نبوده است، پس تكليف رواياتي كه تصريح مي‌كند كه رسول خدا صلي اللّه عليه و اله و سلم كاتبان خود را فرامي‌خواند تا آيات را بنگارد چه مي‌شود؟ نكته ديگر آن‌كه معناي شهادت دو شاهد براي پذيرش آيات قرآني چيست؟ ابن حجر عسقلاني در (1)- اضواء علي السنه المحمديه، 249