در آمدی بر تاریخ قرآن (معارف) صفحه 136

بررسي اختلاف قرائت در عصر رسول خدا صلي اللّه عليه و اله و سلم‌

گفته شد كه اهل سنت معتقد به نزول قرآن براساس هفت حرف شده و به عقيده آنان اين حروف از جهت نحوه قرائت تفاوت‌هايي با يكديگر داشته است.

اهل سنت در اين خصوص روايات متعددي در كتب حديثي، تفسيري و علوم قرآني خود نقل كرده‌اند، به‌طوري كه برخي مانند دكتر عبد الصبور شاهين در خصوص اين روايات ادعاي تواتر كرده‌اند. از محققان معاصر، آيت اله خويي در البيان و علامه سيد مرتضي عسكري در القرآن الكريم و روايات المدرستين مجموعه‌اي از اين روايات را آورده و اختلافات آنها را نشان داده‌اند. «1» ذيلا به چند نمونه از اين روايات اشاره مي‌گردد:

1- عبد الرحمن بن ابي بكره از پدرش نقل مي‌كند كه رسول خدا صلي اللّه عليه و اله و سلم فرمود كه:

«جبرئيل به من گفت: قرآن را براساس يك حرف بخوان. ميكائيل گفت از جبرئيل روايت‌هاي بيشتر را تقاضا كن، جبرئيل گفت: پس براساس دو حرف بخوان و به همين ترتيب پيامبر صلي اللّه عليه و اله و سلم قرائت‌هاي بيشتر را تقاضا كرد تا به 6 يا 7 حرف رسيد- شك از ابوكريب از راويان حديث است- جبرئيل ضمنا گفت اين قراءات همگي شفابخش و كفايت‌كننده است، تا وقتي كه آيه عذابي به آيه رحمت و آيه رحمتي به آيه عذاب تبديل نشود مثل آنكه هلم را تعال بگويي.» «2»

2- ابيّ بن كعب از پيامبر صلي اللّه عليه و اله و سلم نقل مي‌كند كه او جبرئيل را در منطقه «احجار المراء» ملاقات كرد و به او گفت:

«من به سوي امتي برانگيخته شده‌ام كه از امي‌ها هستند. در بين آنها بچه، برده، افراد پير و ناتوان وجود دارند. جبرئيل گفت: در اين صورت قرآن را بر هفت حرف بخوانند.» «3» (1)- البيان، 177 الي 178، القرآن الكريم و روايات المدرستين، 2/ 121 الي 135

(3)- البيان، 175 به نقل از منابع متعدد