در آمدی بر تاریخ قرآن (معارف) صفحه 148

از اين جهت در آيه 6 سوره حجرات در قرائت كسايي آمده است: ان جاءكم فاسق بنبأ فتثبّتوا. و در قرائت ديگران، فتبيّنوا، ابن عامر و كوفيان خوانده‌اند: «ننسز»، و ديگران: «ننشزها»، ابن عامر و حفص «يُكَفِّرُ عَنْكُمْ» و ديگران «نكفّر» قرائت كرده‌اند.

3- خالي بودن خط از علائم و حركات‌

در مصاحف اوليه كلمات عاري از هرگونه اعراب و حركات ثبت مي‌شد. وزن و حركت اعراب و بناي كلمه مشخص نبود، لذا براي خواننده غيرعرب مشكل بود تا تشخيص دهد وزن و حركت كلمه چگونه است. و حتي براي كساني كه با زبان عربي آشنا بودند دشوار بود تا بدانند هيأت كلمه چگونه است. مثلا: «اعلم» فعل امر است يا فعل متكلم مضارع و يا احيانا افعل التفضيل و يا ماضي از باب افعال.

نافع آيه 119 سوره بقره: و لا تُسْئَلُ عَنْ أَصْحابِ الْجَحِيمِ را به صيغه نهي و ديگران فعل مضارع مجهول خوانده‌اند.

حمزه و كسايي آيه 259 سوره بقره: قالَ أَعْلَمُ أَنَّ اللَّهَ عَلي كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ را به صيغه فعل امر خوانده‌اند و ديگران فعل مضارع متكلم. «1»

آية ا ... خويي مي‌نويسد كه:

«اگر ملاحظه شود مصحفهاي اوليه از نقطه و شكل (اعراب و حركات) خالي بوده، و مردم تنها از طريق صحابه‌اي كه همراه قرآن‌هاي عثماني اعزام شده بودند، قرآن را فراگرفتند و قراءات ديگر را- كه مخالف رسم الخط يا قرائت آن صحابي بود- ترك مي‌نمودند، از اينجا مي‌توان نتيجه گرفت كه پس از مدتي بين قاريان شهرها اختلافاتي بروز كند» «2» (1)- التمهيد، 2/ 9 الي 40. تاريخ قرآن معرفت، 141- 147