در آمدی بر تاریخ قرآن (معارف) صفحه 164

«فقال: نحن احوج الي ان نحمل انفسنا في حفظ ما مضي عليه ائمتنا، احوج منا الي اختيار حرف يقرأ به من بعدنا» «1»

از اين سخن پيداست كه ظهور مكاتب قرائت تا قبل از وي شايع بوده ولي پس از وي متوقف گرديد.

بررسي تواتر يا عدم تواتر قراءات هفتگانه‌

از مسائل مهم در اين بحث، موضوع عدم تواتر قراءات هفتگانه است. برخلاف عده‌اي از دانشمندان اهل سنت كه معتقد به تواتر قراءات هفتگانه هستند و اين موضوع را با تواتر قرآن همسان مي‌دانند، دانشمندان شيعه و بسياري از محققان اهل سنت ارتباطي بين اين دو قائل نيستند. به توضيح ديگر:

قرآن به اتفاق همه مسلمانان متواتر است. ولي در مورد تواتر قرائت‌ها اقوال مختلفي وجود دارد، از جمله به نظر آية اله خويي قراءات هفتگانه متواتر نمي‌باشد. ايشان دلايل زير را در تأييد نظر خود ارائه كرده است:

1- بررسي شرح حال راويان قراءات، موجب قطع و يقين مي‌گردد كه اين قرائت‌ها براي ما به صورت خبر واحد نقل گرديده است نه به صورت متواتر. علاوه بر اين، وثاقت بعضي از راويان اين قرائت‌ها ثابت و مسلم نمي‌باشد. با اين حال چگونه مي‌توان گفت كه اين قرائت‌ها با تواتر به خود قاريان مي‌رسد.

2- دقت و تدبر در اينكه اين قاريان چگونه و از كجا اين قرائت‌ها را فراگرفته‌اند ثابت و روشن مي‌سازد كه اين قرائت‌ها براي خود قاريان نيز به صورت خبر واحد نقل گرديده است نه به‌طور متواتر.

3- اگر فرض كنيم كه راويان هر قرائت تا به قاري آن در هر طبقه به حد تواتر رسيده و از افرادي بوده‌اند كه هرگز بر كذب و دروغ اجتماعي نمي‌كنند، در اين فرض (1)- نقل از التمهيد في علوم القرآن، 2/ 219