در آمدی بر تاریخ قرآن (معارف) صفحه 168

دهگانه، معناي روشني ندارد. آري خواندن قرآن با قراءات شاذ (مانند قرائت ملك يوم الدين به صيغه ماضي ملك و نصب يوم) و مجعول (مانند قرائت إِنَّما يَخْشَي اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ با رفع كلمه الله و نصب علماء) هرگز جايز نيست، لذا بهترين نظر آن است كه قرائت قرآن در نماز با هر قرائتي كه در زمان حضور اهل بيت عليهم السّلام معمول و متعارف بوده جايز است. «1»

ظهور قراءات برتر در قراءات سبعه‌

از مسائل قابل توجه در بحث قراءات سبعه، شاخص شدن برخي از اين قراءات به عنوان قرائت برتر و اولويت يافتن آنها نسبت به ساير قراءات است. از اين دست قراءات مي‌توان به قرائت عاصم بن ابي النجود و سپس قرائت نافع اشاره كرد و چنانكه روشن است هم‌اكنون نيز اكثريت قريب به اتفاق مسلمانان، قرآن را براساس قرائت اين دو نفر تلاوت مي‌كنند. اما به راستي دليل اين ارجحيت چيست؟

اين مسأله‌اي است كه قرنها ذهن دانشمندان علوم قرآني را به خود مشغول ساخته است. مكي بن ابي طالب- كه خود از صاحب‌نظران بزرگ در امر قرائت است- در باب معيار قراءات در كتاب الابانة مي‌نويسد:

«اكثر اختيارات مردم (دانشمندان) در مورد وجهي از قرائت بود كه داراي سه شرط به شرح زير باشد:

الف- وجهي قوي و معتبر از جهت قواعد عربي داشته باشد.

ب- با رسم‌الخط مصاحف عثماني قابل انطباق باشد.

ج- عموم مردم پذيراي آن بوده باشند.»

او سپس در مورد شرط سوم توضيح داده است كه:

«مراد از وجه مورد قبول عموم مردم، همان وجهي است كه اهل مدينه و اهل كوفه بر (1)- البيان، 167 و 168