در آمدی بر تاریخ قرآن (معارف) صفحه 18

2 وحي و نزول قرآن‌

كلياتي درباره وحي از نظر قرآن‌

يكي از مباحث مقدماتي تاريخ قرآن بحث مربوط به «وحي» است. قرآن حاصل وحي است و از عالم غيب بر رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم نازل شده است. اما وحي چيست؟

وحي در زبان عرب در معاني متعددي به‌كار رفته است كه از جمله مي‌توان به موارد اشاره، كتابت، پيغام، الهام، سخن پوشيده، هر مطلبي كه به گونه‌اي به ديگري القا شود و نيز خط و نوشته اشاره كرد. «1»

راغب در معناي وحي مي‌نويسد: «اصل الوحي الاشارة السريعه» «2» به اين ترتيب چنانكه برخي نوشته‌اند، در تمام معاني وحي دو وجه مشترك وجود دارد كه يكي آگاهي پنهاني و ديگري فوريت است، «3» لذا پيامبران حقيقت وحي را به سرعت و پنهان از ديگران دريافت مي‌كنند. «4» اما وحي در اصطلاح به معناي ارتباط پيامبران الهي با جهان غيب است.

زرقاني مي‌نويسد: «وحي در لسان شريعت به اين معني است كه خداي متعال آنچه را كه اراده تعليم نموده به بندگان برگزيده‌اش اعلام مي‌كند اما در خفا و پنهاني كه خارج از عادات بشر است.» «5» به عقيده شيخ محمد عبده وحي در اين معني نوعي عرفان است كه شخص در نفس خود آن را مي‌يابد و يقين مي‌كند كه از جانب خداوند است (1)- لسان العرب، 15/ 379

(3)- تاريخ قرآن راميار، 79

(4)- الوحي المحمدي، 35

(5)- مناهل العرفان، 1/ 56