در آمدی بر تاریخ قرآن (معارف) صفحه 57

مدينه ادامه يافت. و پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم در دوره دعوت خود در مكه ناگزير بود كه براي اقراي مؤمنان و مستضعفان مخفيانه اقدام كند. بدين سبب به تشكيل «خانه‌هاي زيرزميني» دست زد.

پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم خانه ارقم بن ابي الارقم را به عنوان مركزي سري براي اقراء قرار داد.

ارقم همان ابو عبد الله بن عبد مناف مخزومي است كه هفتمين يا هشتمين فردي است كه اسلام آورد و با پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم در بدر و ديگر غزوات حاضر شد و سال 55 هجري در مدينه وفات يافت. خانه او در پاي كوه صفا در مكه بود و مسلمانان اوليه در آنجا گرد پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم جمع مي‌شدند و آن حضرت لفظ و معني قرآن را به آنان تعليم مي‌داد. در اين خانه عده بسياري اسلام آوردند و «دار الاسلام» خوانده مي‌شد ... از اين خانه مراكز كوچكتر ديگري در مكه منشعب گرديد. از آن جمله خانه سعيد بن زيد بن نفيل عدوي است چنانكه عمر بن خطاب در داستان اسلام آوردن خود درباره آن خانه سخن مي‌گويد.» «1»

ج- اقراي مؤمنان نسبت به هم‌

مطالعه روايت مربوط به اسلام آوردن عمر بيانگر آن است كه در آن مراكز كوچكتر (كه همان خانه‌هاي برخي از مؤمنان بود) در بين آنان امر اقراء برقرار بود. عمر در خبر اسلام آوردن خود چنين مي‌گويد:

«پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم هريك يا دو مرد از تازه‌مسلمانان را نزد شخصي كه قدري تمكن علمي و مالي داشت، مي‌فرستاد كه آنان تا مدتي نزد او زندگي مي‌كردند و از طعام او استفاده مي‌نمودند. از جمله دو نفر را نزد سعيد بن زيد شوهر خواهر عمر فرستاده بود تا در خانه او قرآن بياموزند. عمر مي‌گويد: من به درب خانه آمدم و دقّ الباب كردم، گفته شد چه كسي هستي؟ گفتم: پسر خطّاب، در آن وقت چند نفر در خانه مشغول خواندن (1)- القرآن الكريم و ...، 1/ 132 و 133