در آمدی بر تاریخ قرآن (معارف) صفحه 70

ج- سوره فرقان آيه 5

اين سوره در حدود سالهاي 6 يا 7 بعثت نازل شده است و شاهد صريحتري بر موضوع است.

وَ قالُوا أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ اكْتَتَبَها فَهِيَ تُمْلي عَلَيْهِ بُكْرَةً وَ أَصِيلًا

در تفسير «اكتتاب» گفته‌اند كه اين كلمه به دو معني است:

1- كتابت 2- استكتاب (درخواست كتابت)

اگر اكتتاب بمعني نخست باشد، در اين صورت آيه معني مجازي پيدا مي‌كند. چون رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم خود واقعا نمي‌نوشت و اكتتاب بر فرمان كتابت وي اطلاق مي‌شود. و در معناي دوّم كه كلمه به معناي درخواست كتابت است، اين موضوع با واقعيت تاريخ قرآن مطابقت دارد. رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم پس از نزول آيات، از كاتبان درخواست مي‌كرد كه آن را بنگارند و مشركان اين كار را به كاتبان موهوم نسبت داده‌اند.

لذا آيه بيانگر آن است كه قرآن ماهيت نوشتاري دارد كه به نظر كافران، پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم از كساني درخواست نوشتن كرده و صبح و شب بر او املا مي‌شود.

د- سوره بيّنه آيات 2 و 3

رَسُولٌ مِنَ اللَّهِ يَتْلُوا صُحُفاً مُطَهَّرَةً. فِيها كُتُبٌ قَيِّمَةٌ

پيامبري از سوي خدا (كه) صحيفه‌هاي پاك و پاكيزه را بر آنان مي‌خواند ...

ه- سوره اسرا، 93

أَوْ تَرْقي فِي السَّماءِ وَ لَنْ نُؤْمِنَ لِرُقِيِّكَ حَتَّي تُنَزِّلَ عَلَيْنا كِتاباً نَقْرَؤُهُ

اين آيه بيانگر آن است كه در بين كفار مكه كساني بودند كه خواندن مي‌دانستند. «1» (1)- يكي ديگر از شواهد كتابت و توانايي خواندن و نوشتن در مكه، عهدنامه مشركان قريش در محاصره اقتصادي پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم و مسلمانان است، كه پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم خبر داد كه آن عهدنامه را موريانه خورده است.