در آمدی بر تاریخ قرآن (معارف) صفحه 72

3- انگيزه نوشتن قرآن‌

نوشتن قرآن قطعا مورد عنايت و تشويق پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم بوده است و بر اين مطلب هم استدلال عقلي مي‌توان ارائه داد، هم استدلال نقلي قابل ذكر است.

جريان اسلام آوردن عمر- كه قبلا نقل گرديد- بر اين مطلب اشاره دارد. بلكه پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم از اولين روزهاي نزول قرآن به كتابت عنايت داشته است. «و روايات ديگر نيز حاكي است كه پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم هرگاه چيزي از آيات قرآن نازل مي‌شد كسي يا كساني از نويسندگان را فرامي‌خواند و آنان را به نوشتن وحي امر مي‌فرمود و در ضبط و تسجيل آن نهايت دقت و احتياط را به كار مي‌بست.» «1»

از اين‌رو بايد بگوييم كه هر سه موضوع- وجود كاتب، نوشت‌افزار و انگيزه نوشتن- در مكه وجود داشته است.

از آنجا كه پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم براي اتمام حجت و بستن راه اعتراض و تشكيك، چيزي نمي‌خواند و نمي‌نوشت، «2» به كاتباني نياز داشت تا در شئون مختلف از جمله وحي براي او كتابت كنند، لذا در مكه و بعدا در مدينه زبده‌ترين با سوادان را براي كتابت انتخاب نمود.

اولين كسي كه در مكه عهده‌دار كتابت، مخصوصا كتابت وحي شد، علي بن ابي طالب عليه السّلام بود و تا آخرين روز حيات پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم به اين كار ادامه داد. پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم نيز اصرار فراوان داشت تا علي عليه السّلام آنچه را نازل مي‌شود، نوشته و ثبت نمايد تا چيزي از قرآن و وحي آسماني از آن حضرت دور نماند.

سليم بن قيس هلالي، كه يكي از تابعين بوده مي‌گويد:

نزد علي عليه السّلام در مسجد كوفه بودم و مردم دور او را گرفته بودند. فرمود: پرسشهاي خود را تا در ميان شما هستم از من دريغ نداريد. درباره كتاب خدا از من بپرسيد. به خدا قسم آيه‌اي نازل نشد مگر آنكه پيامبر گرامي صلّي اللّه عليه و اله و سلّم آن را بر من مي‌خواند و تفسير و (1)- تاريخ قرآن دكتر راميار، 257