در آمدی بر تاریخ قرآن (معارف) صفحه 97

آموختن كتابت يهود

زيد بن ثابت گويد: رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم مرا امر كرد كه خط و كتابت يهوديان را بياموزم.

و فرمود: من نسبت به يهوديان اعتماد ندارم كه برايم بنويسند. ازاين‌رو نصف ماه نگذشت كه كتابت يهود را آموختم. از آن پس پيامهاي رسول خدا به يهوديان را براي ايشان مي‌نوشتم و هرگاه يهوديان به رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم چيزي مي‌نوشتند براي او مي‌خواندم. «1»

شماري از كاتبان رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم‌

بلاذري در فتوح البلدان مي‌گويد:

«نخستين كسي كه با ورود رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم به مدينه عهده‌دار كتابت براي آن حضرت شد، ابيّ بن كعب انصاري بود، همچنين او اولين كسي است كه در انتهاي نامه‌ها- به عنوان امضاء- نوشت: «و كتب فلان». هرگاه كه ابي بن كعب حاضر نبود، پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم زيد بن ثابت انصاري را فرامي‌خواند. به‌اين ترتيب ابيّ و زيد هم به نگارش وحي- در خدمت رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم- مشغول بودند و هم نامه‌ها و ديگر امور آن حضرت را براي هركسي كه لازم بود، مي‌نگاشتند.» «2»

واقدي (نيز) مي‌نويسد:

و اولين كسي كه از قريش براي پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم كتابت كرد عبد الله بن سعد بن ابي سرح بود. وي سپس مرتد شد و به مكه مراجعت كرد و به قريش گفت: منهم مي‌توانم (آياتي) به مثل آنچه محمد مي‌آورد، بياورم، چون وقتي بروي «الظالمين» نازل مي‌شد وي با راي خود آن را «الكافرين» ثبت مي‌كرد و نيز آنگاه كه «سميع عليم» بروي املا مي‌شد، وي آن را «غفور رحيم» مي‌نوشت و نظاير آن، در اينجا بود كه (1)- فتوح البلدان ص 622، عيون الاثر ص 84