در آمدی بر تاریخ قرآن (معارف) صفحه 98

خداوند اين آيه را نازل كرد:

وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَري عَلَي اللَّهِ كَذِباً أَوْ قالَ أُوحِيَ إِلَيَّ وَ لَمْ يُوحَ إِلَيْهِ شَيْ‌ءٌ وَ مَنْ قالَ سَأُنْزِلُ مِثْلَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ ... «1»

چون روز فتح مكه فرا رسيد رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم به قتل او فرمان داد (اما مسلمانان تعلل كردند تا آنكه) عثمان وساطت او كرده و به پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم گفت: وي برادر رضاعي من است كه باز اسلام آورده است. رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم دستور داد كه او را به حال خود واگذارند و عثمان در دوران خلافت خود او را به ولايت مصر گماشت و نيز عثمان بن عفان و شرحبيل بن حسنه ... هم‌پيمان قريش- مشهور به كندي- از كاتبان رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم بودند. جهيم بن صلت بن مخرمه، خالد بن سعيد، ابان بن سعيد بن عاص و علاء بن حضرمي از ديگر كاتبان رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم بودند. چون فتح مكه رسيد، معاويه اسلام آورده و او نيز در سلك كاتبان درآمد. روزي رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم به دنبال او فرستاد و او سرگرم خوردن بود، لذا در آمدن، سستي و كندي كرد به‌طوري كه رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم فرمود: «لا اشبع الله بطنه». معاويه خود بعدها مي‌گفت كه نفرين رسول خدا صلّي اللّه عليه و اله و سلّم دامن مرا گرفت چون در روز 7 مرتبه و گاه بيشتر يا كمتر غذا مي‌خورد ...

حنظلة بن ربيع بن رباح اسيدي از قبيله بني تميم نيز در نوبتي براي پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم كتابت كرد و به همين سبب به «حنظله كاتب» معروف شد. «2»

نقدي بر نظريه واقدي‌

گزارش واقدي مسائل مهم و جالبي را در خصوص كاتبان پيامبر اسلام صلّي اللّه عليه و اله و سلّم به ويژه در مدينه به دست مي‌دهد، جز آنكه يكي دو مطلب سؤال‌برانگيز دارد. نخست آنكه در گزارش ياد شده نامي از علي بن ابي طالب به عنوان يكي از كاتبان پيامبر صلّي اللّه عليه و اله و سلّم ديده (1)- الانعام، 93