- دیباچه 1
- اشاره 3
- مقدمه 3
- فصل اول: پرتویی در ابتدای راه 7
- اشاره 7
- ١. پیامد بدعت 9
- ٢. بدعت در لغت 19
- ٣. بدعت در اصطلاح 20
- اشاره 23
- الف) بدعت از دیدگاه قرآن کریم 24
- ب) معنا و آثار بدعت از دیدگاه روایات 29
- اشاره 35
- الف) گمان رسیدن به مقام بالای عبادت خدای تعالی 36
- ب) پیروی از هوا و هوس 41
- ج) تسلیم در برابر غیر قرآن و سنت 42
- ٧. تقسیم بدعت 48
- اشاره 62
- فصل دوم: نقش اهل بیت پیامبر: در مبارزه با بدعتها 62
- ١. جبر و تفویض 63
- اشاره 66
- ٢. رأی و قیاس 66
- اشاره 69
- ٣. تشبیه و تجسیم 69
- تأویل آیاتی که در ظاهر بر تشبیه و تجسیم دلالت میکنند 72
- الف) وجه (صورت) 72
- ب) یدان (دو دست) 72
- د) خشم و خشنودی 75
- ج) استواء (استیلا یافتن یا قرار گرفتن) 75
- اشاره 77
- ب) هشدار به مردم از پیروی این افراد و آشکار کردن دروغهای آنها 78
- الف) ابراز بیزاری و لعن آنان 78
- ج) رد سخنان باطلِ غالیان 82
- اشاره 91
- فصل سوم: چیزی که دلیل دارد بدعت نیست 91
- اشاره 98
- کارهای منسوب به بدعت 98
- ١. جشن گرفتن در میلاد نبوی و مناسبتهای اسلامی 99
- اشاره 105
- ٢. رفتن به زیارت قبر پیامبر و ائمّه و صالحان 105
- الف) استحباب سفر برای زیارت قبر پیامبر اکرم (ص) 108
- ب) بررسی دلیل قائلین به تحریم سفر به قصد زیارت قبر رسول خدا (ص) 110
- ج) مناقشه در دلیل ابن تیمیه بر تحریم 113
- فصل چهارم: نمونههایی از بدعت 116
- اشاره 116
- ١. نهی از متعه حج 116
- اشاره 116
- الف) نهی از متعه حج از چه زمانی پیدا شد؟ 120
- ب) موضع مسلمانان در برابر این نهی 122
- اشاره 124
- ٢. اقامه نماز تراویح به جماعت 124
- الف) نخستین کسی که فرمان داد تراویح را به جماعت بخوانند 128
- ب) موضع مسلمانان در برابر بدعتِ خواندنِ نماز تراویح به جماعت 130
- ٣. نماز ضُحی 133
- اشاره 133
- الف) وقت نماز ضحی 134
- اشاره 134
- ب) روایات اهل سنت درباره این مسئله 134
- یک - روایات مجمل 134
- دو - روایات ضعیف و جعلی 137
- سه - روایاتی که مشروعیت نماز ضحی را نفی میکند 139
- 4. نمونههای دیگری از بدعت 142
- نتیجه 143
- کتابنامه 145
البته این منصرف شدن موقتی بود و عمر چنانکه روایات آن را آوردیم، پس از مدتی متعه حج را نهی کرد. به هر حال، نهی از متعه حج نمونه آشکاری برای کاستن چیزی از دین و بیشک، بدعت در دین است.
٢. اقامه نماز تراویح به جماعت
اشاره
از مسائلی که مورد اتفاق نظر میان فقهاست، وجود نمازهای مستحب مخصوص ماه مبارک رمضان در شریعت مقدس است. این نوافل، سنت مؤکد به شمار میآمد و نخستین کسی که به آنها عمل کرد، شخص رسول خدا (ص) بود. ایشان دراینباره فرمود:
«مَنْ قَامَ رَمَضَانَ إیمَاناً وَ احْتِسَاباً غُفِر لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ»(1)؛ «هرکس در ماه رمضان از روی ایمان و در طلب اجر و پاداش الهی به نماز [نافله] بایستد، گناهان گذشته او آمرزیده خواهد شد» .
در این قسمت، بحث بر سر اقامه این نمازهای مستحب به جماعت است که آیا سنت است یا بدعت؟
زراره و محمد بن مسلم و فضیل از ابوجعفر (امام محمدباقر (ع)) و ابوعبدالله (امام جعفر صادق (ع)) درباره اقامه نماز در شبهای ماه مبارک رمضان به جماعت پرسیدند، این دو بزرگوار پاسخ دادند:
إِنَّ النَّبیَّ کَانَ إِذَا صَلَّی العِشَاءَ اْلآخرَةَ انصَرَفَ إِلی منزِلِهِ ثُمَّ یَخْرُجُ من آخِرِ الَّلیْلِ إِلَی المَسْجِدِ فَیَقومُ فَیُصَلِّی، فَخَرَجَ فی أَوَّلِ لَیْلَةٍ من شَهْرِ رَمَضَانَ لِیُصَلِّی کَمَا کان یُصَلِّی، فَاصْطَفَّ النَّاسُ خَلْفَهُ فَهَرَبَ مِنْهُم إِلی بَیْتِهِ وتَرَکَهُمْ، فَفَعَلُوا ذَلِکَ ثَلاثَ لَیالٍ فَقَامَ صَلَّی اللهُ علیهِ وآلِهِ فی الیومِ الثالثِ علی منبرِهِ فَحَمِدَ اللهَ وَأثْنَی عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ: أَیُّهَا الناسُ إِنَّ الصَّلاةَ باللَّیْلِ فی شهر رَمَضَانَ من النَّافِلَةِ فی جَماعَةٍ
1- صحیح بخاری، ج ٣، ص ۵٨؛ صحیح مسلم، ج ٢، ص ١٧۶.