بدعت معیارها و پیامدها صفحه 19

(وَ مَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللهُ فَأُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ) (مائده: ۴٧)

و کسانی که به آنچه خدا نازل کرده [است]، حکم نکنند، آنان، خود، نافرمانند.

٢. بدعت در لغت

پیش از واردشدن در هر بحث، به‌ویژه بحثی که حساس یا اختلاف‌برانگیز باشد، به‌ناچار نیازمند شفافیت در معنا و مفهوم لغوی و اصطلاحی آن موضوع هستیم تا هرگونه اشتباه و شبهه‌ای از میان برود. ازاین‌رو، برای روشن‌شدن معنای بدعت، لازم است درباره کلمه بدعت توضیح مفیدی دهیم. «خلیل بن احمد فراهیدی» می‌گوید:

«بَدْع» به معنای احداث چیزی است که قبل از آن نبوده و هیچ سابقه وجود خارجی یا بیانی و حتی شناختی درباره آن نباشد. «بِدْع» به معنای چیزی است که در هر کاری اولین باشد؛ چنان‌که خدای تعالی فرموده [است]: ( قُلْ ما کُنْتُ بِدْعاً مِنَ الرُّسُلِ) ؛ «بگو من اولین فرستاده از [میان] پیامبران نبودم» . (احقاف: ٩) اما بدعت اسم اموری نوظهور درباره دین و غیر دین است. اینها اموری است که از روی هوا و هوس بعد از رسول خدا ایجاد شد.(1)

«راغب اصفهانی» گفته است:

ابداع به معنای ایجاد صنعت است، بدون اینکه در آن از کسی دنباله‌روی یا تقلید شده باشد. بدعت در مذهب به معنای واردکردن اعتقادی است که معتقدان و انجام‌دهندگانش آن را از راه سنت از صاحب شریعت و قوانین و اصول از پیش تعیین شده آن به دست نیاورده باشند.(2)