- دیباچه 1
- اشاره 3
- مقدمه 3
- فصل اول: پرتویی در ابتدای راه 7
- اشاره 7
- ١. پیامد بدعت 9
- ٢. بدعت در لغت 19
- ٣. بدعت در اصطلاح 20
- اشاره 23
- الف) بدعت از دیدگاه قرآن کریم 24
- ب) معنا و آثار بدعت از دیدگاه روایات 29
- اشاره 35
- الف) گمان رسیدن به مقام بالای عبادت خدای تعالی 36
- ب) پیروی از هوا و هوس 41
- ج) تسلیم در برابر غیر قرآن و سنت 42
- ٧. تقسیم بدعت 48
- اشاره 62
- فصل دوم: نقش اهل بیت پیامبر: در مبارزه با بدعتها 62
- ١. جبر و تفویض 63
- اشاره 66
- ٢. رأی و قیاس 66
- اشاره 69
- ٣. تشبیه و تجسیم 69
- تأویل آیاتی که در ظاهر بر تشبیه و تجسیم دلالت میکنند 72
- ب) یدان (دو دست) 72
- الف) وجه (صورت) 72
- د) خشم و خشنودی 75
- ج) استواء (استیلا یافتن یا قرار گرفتن) 75
- اشاره 77
- الف) ابراز بیزاری و لعن آنان 78
- ب) هشدار به مردم از پیروی این افراد و آشکار کردن دروغهای آنها 78
- ج) رد سخنان باطلِ غالیان 82
- اشاره 91
- فصل سوم: چیزی که دلیل دارد بدعت نیست 91
- کارهای منسوب به بدعت 98
- اشاره 98
- ١. جشن گرفتن در میلاد نبوی و مناسبتهای اسلامی 99
- ٢. رفتن به زیارت قبر پیامبر و ائمّه و صالحان 105
- اشاره 105
- الف) استحباب سفر برای زیارت قبر پیامبر اکرم (ص) 108
- ب) بررسی دلیل قائلین به تحریم سفر به قصد زیارت قبر رسول خدا (ص) 110
- ج) مناقشه در دلیل ابن تیمیه بر تحریم 113
- فصل چهارم: نمونههایی از بدعت 116
- اشاره 116
- اشاره 116
- ١. نهی از متعه حج 116
- الف) نهی از متعه حج از چه زمانی پیدا شد؟ 120
- ب) موضع مسلمانان در برابر این نهی 122
- ٢. اقامه نماز تراویح به جماعت 124
- اشاره 124
- الف) نخستین کسی که فرمان داد تراویح را به جماعت بخوانند 128
- ب) موضع مسلمانان در برابر بدعتِ خواندنِ نماز تراویح به جماعت 130
- اشاره 133
- ٣. نماز ضُحی 133
- ب) روایات اهل سنت درباره این مسئله 134
- الف) وقت نماز ضحی 134
- یک - روایات مجمل 134
- اشاره 134
- دو - روایات ضعیف و جعلی 137
- سه - روایاتی که مشروعیت نماز ضحی را نفی میکند 139
- 4. نمونههای دیگری از بدعت 142
- نتیجه 143
- کتابنامه 145
٧. تقسیم بدعت
در تقسیم بدعت، اختلاف نظرهای بسیاری وجود دارد. پیش از آغاز بحث، ابتدا باید بدانیم بدعت چند نوع است و اصلاً تقسیم بدعت امکانپذیر است یا خیر؟
در این میان، شماری بدعت را به دو بخش تقسیم کردهاند:
الف) بدعت خیر و حق؛
ب) بدعت شر و سوء یا به تعبیر دیگر، بدعت خوب و بدعت بد.
ملاک تقسیمبندی طرفداران این نوع تقسیم، این سخن رسولخدا (ص) است که فرمود:
مَنْ سَنَّ فِی الإسْلامِ سُنَّةً حَسَنَةً فَعُمِلَ بِهَا بَعْدَهُ، کُتِبَ لَهُ مِثْل ُ أَجْرِ مَنْ عَمِلَ بِهَا وَ لایُنْقَصُ مِنْ أُجُورِهِمْ شَیْءٌ وَ مَنْ سَنَّ فِی الإسْلامِ سُنَّةً سَیّئَةً فَعُمِلَ بِهَا بَعْدَهُ، کُتِبَ عَلَیهِ مِثْل ُ وِزْرِ مَنْ عَمِلَ بِهَا وَلایُنْقَصُ مِنْ أوْزارِهِمْ شَیْءٌ.(1)
هرکس در اسلام سنت نیکویی رواج دهد، برای او به میزان پاداش هرکس به آن سنت پسندیده عمل کند، نوشته میشود؛ بدون اینکه از پاداش آنها چیزی کاسته شود. و هرکس در اسلام سنت ناروایی رواج دهد، برای او به میزان گناه هرکس به آن سنت ناپسند عمل کند، نوشته میشود؛ بدون اینکه از گناه آنها چیزی کاسته شود.
یا این کلام پیامبر اکرم (ص) که در مقام هشدار میفرماید:
إِیَّاکَ أَنْ تَسُنَّ سُنَّةً بِدْعَةً فَإِنَّ الْعَبْدَ إِذَا سَنَّ سُنَّةً سَیِّئَةً لَحِقَهُ وِزْرُهَا وَ وِزْرُ مَنْ عَمِلَ بِهَا.(2)
1- صحیح مسلم، ج ۵، ص١٣٢؛ مسند احمد، ج ۶، ص٢٧٠.
2- بحارالانوار، ج ٧۴، ص ١٠۴؛ به نقل از: مکارم الاخلاق، ص ۴۵۴.