- دیباچه 1
- اشاره 3
- مقدمه 3
- فصل اول: پرتویی در ابتدای راه 7
- اشاره 7
- ١. پیامد بدعت 9
- ٢. بدعت در لغت 19
- ٣. بدعت در اصطلاح 20
- اشاره 23
- الف) بدعت از دیدگاه قرآن کریم 24
- ب) معنا و آثار بدعت از دیدگاه روایات 29
- اشاره 35
- الف) گمان رسیدن به مقام بالای عبادت خدای تعالی 36
- ب) پیروی از هوا و هوس 41
- ج) تسلیم در برابر غیر قرآن و سنت 42
- ٧. تقسیم بدعت 48
- فصل دوم: نقش اهل بیت پیامبر: در مبارزه با بدعتها 62
- اشاره 62
- ١. جبر و تفویض 63
- اشاره 66
- ٢. رأی و قیاس 66
- اشاره 69
- ٣. تشبیه و تجسیم 69
- الف) وجه (صورت) 72
- تأویل آیاتی که در ظاهر بر تشبیه و تجسیم دلالت میکنند 72
- ب) یدان (دو دست) 72
- ج) استواء (استیلا یافتن یا قرار گرفتن) 75
- د) خشم و خشنودی 75
- اشاره 77
- ب) هشدار به مردم از پیروی این افراد و آشکار کردن دروغهای آنها 78
- الف) ابراز بیزاری و لعن آنان 78
- ج) رد سخنان باطلِ غالیان 82
- اشاره 91
- فصل سوم: چیزی که دلیل دارد بدعت نیست 91
- کارهای منسوب به بدعت 98
- اشاره 98
- ١. جشن گرفتن در میلاد نبوی و مناسبتهای اسلامی 99
- ٢. رفتن به زیارت قبر پیامبر و ائمّه و صالحان 105
- اشاره 105
- الف) استحباب سفر برای زیارت قبر پیامبر اکرم (ص) 108
- ب) بررسی دلیل قائلین به تحریم سفر به قصد زیارت قبر رسول خدا (ص) 110
- ج) مناقشه در دلیل ابن تیمیه بر تحریم 113
- فصل چهارم: نمونههایی از بدعت 116
- اشاره 116
- اشاره 116
- ١. نهی از متعه حج 116
- الف) نهی از متعه حج از چه زمانی پیدا شد؟ 120
- ب) موضع مسلمانان در برابر این نهی 122
- اشاره 124
- ٢. اقامه نماز تراویح به جماعت 124
- الف) نخستین کسی که فرمان داد تراویح را به جماعت بخوانند 128
- ب) موضع مسلمانان در برابر بدعتِ خواندنِ نماز تراویح به جماعت 130
- اشاره 133
- ٣. نماز ضُحی 133
- الف) وقت نماز ضحی 134
- ب) روایات اهل سنت درباره این مسئله 134
- اشاره 134
- یک - روایات مجمل 134
- دو - روایات ضعیف و جعلی 137
- سه - روایاتی که مشروعیت نماز ضحی را نفی میکند 139
- 4. نمونههای دیگری از بدعت 142
- نتیجه 143
- کتابنامه 145
روز آشکارش مینماید؛ او که آسمانی نتواند آسمانی را و زمین نتواند زمینی را از او بپوشاند. نیز دریایی آنچه را در قعر و کوهی آنچه در درون دارد، از او پوشیدن نتواند؛ بهترین زمان عمر مرا پایان آن، بهترین کارهایم را آخرین کارها و بهترین روزهایم را روز دیدارت قرار ده.
پیامبر اکرم (ص) کسی را گماشت و به او فرمود تا پس از پایان نماز، آن اعرابی را نزد آن حضرت ببرد. مقداری طلا به آن حضرت به رسم هدیه داده بودند؛ وقتی اعرابی نزد ایشان رفت، آن طلا را به او بخشید و فرمود: «میدانی چرا این طلاها را به تو بخشیدم؟» اعرابی عرضه داشت: «برای رابطه خویشاوندی که بین ماست» . فرمود:
«إنَّ لِلرَّحِمِ حَقّاً، وَ لَکِنْ وَهَبْتُ لَکَ الذَّهَبَ لِحُسْنِ ثَنَائِکَ عَلَی اللهِ»(1)؛ «البته خویشاوندی حق ایجاد میکند. اما من این طلاها را برای ستایش نیکویت از خداوند به تو بخشیدم» .
حال این سخن کجا و آنچه از «شاذلی» روایت شده کجا که میگفت: «کسی که خدا را با دعایی بخواند که از رسول خدا (ص) روایت نشده، بدعتگذار است» !(2)
کارهای منسوب به بدعت
اشاره
در میان اختلافهای فقهی میان مسلمانان، مسائلی است که نزد برخی از آنها مشروع و بلکه مستحب است و دیگری همان موضوع را مصداق بدعت میداند و معتقد است باید با آن مبارزه کرد!
این نوع اختلافها، سبب برانگیخته شدن جدال بزرگ و جنگ فرقهای شده است؛ به ویژه درباره برخی کارها که چنان در دل
1- تراثنا الفکری فی میزان الشرع و العقل، محمد غزالی، ص ١٠٢.
2- روح البیان، اسماعیل حقی البروسوی، ج ٩، ص ٣٨۵.