- دیباچه 1
- الف) عرفان 4
- 1. مفهوم شناسی 4
- ب) تصوف 5
- ج) اخلاق 6
- الف) مکتب فلسفی مشاء 8
- 2. مکتب های فکری، فلسفی و عرفانی در جهان اسلام 8
- یک _ فارابی 8
- اشاره 8
- اشاره 8
- اشاره 9
- دو _ ابوعلی سینا 9
- اول _ آثار فلسفی: 9
- دوم _ طبیعیات: 9
- اشاره 10
- ب) مکتب اشراقی _ عرفانی 10
- اشاره 13
- دو _ مکتب تصوف و عرفان 13
- دوم _ عارفان قرن سوم 15
- اول _ عارفان قرن اول و دوم 15
- سوم _ عارفان قرن چهارم و پنجم 15
- چهارم _ عارفان قرن ششم 16
- پنجم _ عارفان قرن هفتم و هشتم 17
- اشاره 22
- فرقه قصاریه (ملامتیه) 22
- فرقه محاسبیه 22
- فرقه نوریه 23
- فرقه طیفوریه 23
- فرقه جنیدیه 23
- فرقه سهلیه 23
- فرقه قلندریه 23
- فرقه ساریه 24
- فرقه صفی علی شاه 24
- فرقه خاکساریه 24
- فرقه قادریه 24
- فرقه حکیمیه 24
- فرقه خفیفه 24
- فرقه سلطان علی شاه گنابادی 24
- فرقه خزاریه 24
- فرقه نعمت اللهیه 25
- فرقه بکتاشیه 25
- فرقه صفویه 26
- فرقه اهل حق یا علی اللهی 26
- فرقه حروفیه 26
- فرقه ذهبیه 26
- اشاره 28
- 1. عرفان عملی و عرفان نظری 31
- د) مقام والای انسان در عرفان 32
- ب) عشق و سریان آن 32
- 2. اصول جهان بینی عرفان اسلامی 32
- الف) اصل وحدت وجود 32
- ج) نظام احسن 32
- ه_) انسان پیش از دنیا 32
- الف) آداب و مراحل سلوک الهی 33
- و) غربت انسان در جهان 33
- 3. ویژگی های عرفان اسلامی 33
- ب) جنبه های خاص عرفان اسلامی 34
- ج) توجه به اخلاق و خودسازی با رویکرد قرآن و اهل بیت(ع) 35
- د) توجه به حُسن دل در سیر و سلوک عرفانی 35
- و) توجه به ادعیه مأثوره از اهل بیت(ع) 36
- یک _ آقا ملامحمد بید آبادی 36
- ه_) توجه به خط سبز سلوک 36
- ح) توجه به کلیدداران غیب و شهود 36
- ز) خودسازی و تزکیه نفس 36
- اشاره 36
- سه _ آخوند ملا علی نوری 38
- چهار _ سیدرضی لاریجانی مازندرانی 38
- پنج _ آقامحمدرضا قمشه ای 39
- هفت _ میرزامحمدعلی شاه آبادی 40
- شش _ میرزاهاشم اشکوری 40
- اشاره 41
- ک) دارا بودن معرفت شناسی عرفانی 41
- ی) دارا بودن سنجه ها و معیارهای اصیل 41
- ط) وجود منابع اصیل مرجع 41
- دو _ مراتب و درجات شناخت عرفان 42
- یک _ ابزار معرفت عرفانی 42
- اول _ محاضره 42
- اشاره 42
- چهار _ عوامل انسداد معرفت عرفانی 43
- سه _ بسترسازی معرفت عرفانی 43
- سوم _ مشاهده 43
- پنج _ زبان عرفانی و ادبیات آن 44
- اشاره 45
- اشاره 47
- الف) حاکمیت خانقاه و تصوف و صوفی گرایی 47
- ب) ایدئولوژی خاص بودن 47
- د) بدعت گذاری 48
- ه_) ستیز با حکومت اسلامی 48
- و) خرافه پرستی و جهالت 48
- ج) شریعت ستیزی و تأویل گرایی در دین 48
- نقد اندیشه تصوف در روایات 49
- دیدگاه فقها و مراجع عظام درباره تصوف 49
- ز) غریزه گرایی و شهوت محوری 49
- اباحیه 51
- 2. نارسایی آسیب شناسی عرفان 51
- اشاره 51
- اشاره 53
- الف) رینولد الن نیکلسون 53
- یک _ کثرت گرایی 54
- اشاره 54
- اشاره 54
- الف) معنویت سنت گرایانه 54
- اشاره 55
- یک _ فردی بودن 55
- ب) معنویت وجودی 55
- دو _ انفسی بودن 55
- دو _ طبیعت گرایی 55
- 5. ورود عرفان های وارداتی 56
- اشاره 56
- الف) عرفان شامانیسم 56
- ب) تائوئیسم 57
- یک _ دارما 58
- ج) بودیسم 58
- اشاره 58
- دو _ یرکیا (فراشناخت) 59
- د) عرفان هندوییسم 59
- ه_) عرفان مسیحی 60
- اشاره 61
- یک _ دوره کاماکورا 61
- دو _ دوره توکو گاوا 61
- ز) آیین عرفانی بودای ژاپنی 61
- و) کنفوسیوس 61
- 6. تفسیر اکسپرسیونیسم و شهود عرفانی از منابع دینی 62
- 7. توجه نکردن به انسان شناسی عرفانی و انسان کامل با رویکرد اهل بیت(ع) 62
- 8. گسترش مکتب های عرفانی کاذب 66
- اشاره 66
- یک _ مکتب اوشو 66
- دو _ اکنکار: مکتب نور و صوت 67
- اشاره 69
- فصل چهارم: راهکارهای نهادینه شدن عرفان اسلامی 69
- 2. راهکارهای عام مبارزه با عرفان انحرافی 70
- 1. علل و عوامل رشد تشکل ها و انجمن های انحرافی 70
- اشاره 71
- الف) حوزه فیلم و تئاتر 71
- 3. راهکارهای خاص مبارزه با عرفان انحرافی 71
- ب) حوزه موسیقی 71
- 1. کتاب شناسی تفصیلی (فارسی و عربی) 72
- فصل پنجم: منبع شناسی عرفان اسلامی 72
- اشاره 72
- 2. کتاب شناسی اجمالی (فارسی و عربی) 76
- یک _ کلیات طرح (بایسته های طرح) 83
- الف) کلیات طرح جامع برنامه سازی تلویزیونی درباره عرفان اسلامی _ شیعی 83
- سه _ قالب های پیشنهادی برای پژوهش های برنامه ای، فیلم نامه و تولید 83
- 1. ایده ها و طرح های جامع 83
- دو _ گروه های فعال در طرح 83
- اشاره 83
- چهار _ مراحل اجرا 84
- ب) مبانی و چگونگی طرح عرفان اسلامی 84
- پیش طرح: «طرح جامع» 87
- الف) جریان شناسی عرفانی 87
- ب) معرفت شناسی عرفانی 87
- عرفان اسلامی، آسیب ها و راه کارها 88
- الف) کلیات 88
- ه_) ساختار تشکیلاتی تعریف شده برای گروه یا کمیته تخصصی 88
- طرح های پژوهش برنامه ای 88
- د) پیشنهاد های تکمیلی 88
- ج) محورها و عناصر اصلی عرفان قرآنی _ ولایی 89
- ب) مبانی عرفان اسلامی 89
- و) محور های برنامه سازی 90
- د) آسیبشناسی 90
- ه_) کتابشناسی موضوعی 90
- الف) پیشینه طرح 91
- ج) اهداف کیفی 91
- اشاره 91
- ب) اهداف کمی 91
- 2. طرح عرفان در آینه دعا 91
- د) زمان اجرا 91
- ه_) مراحل و زمان بندی اجرا 91
- دو_ عرفان عملی 92
- یک _ عرفان نظری 92
- ح) سیاست ها 92
- و) مخاطبان طرح 92
- ز) فرصت ها و امکانات 92
- ط) نمونه مباحث قابل طرح 92
- ی) دامنه تحقیق 93
- یک _ ضرورت طرح 93
- الف) طرح برنامه تلویزیونی عرفان اسلامی و نقد عرفان های انحرافی 93
- 3. طرح های تولیدی 93
- پنج _ اهداف اصلی برنامه 95
- شش _ محورهای موضوعی برنامه 95
- دو _ نام طرح و موضوع برنامه 95
- سه _ نام های پیشنهادی 95
- چهار _ دو قالب پیشنهادی برنامه 95
- ب) طرح برنامه تلویزیونی پیامبران تاریکی (نقد مکاتب عرفانی _ انحرافی) 96
- اهداف 96
- هفت _ عرفان های قابل بررسی 96
- اول _ ارشادی _ تربیتی 96
- اشاره 96
- اشاره 97
- اشاره 98
- ج) طرح برنامه میزگرد تلویزیونی عرفان اسلامی 98
- تذکرات 98
- طرح محتوا 99
- اشاره 100
- د) طرح ساختار تلویزیونی 100
- میان برنامه های نمایشی 100
- کارشناسان 101
- معرفی کتاب 101
- اهداف 102
- اشاره 102
- ه_) طرح برنامه تلویزیونی کارگاه فلسفه و عرفان 102
- مجری 102
- آیتم بندی و ساختار برنامه 103
- و) کارگاه عرفان اسلامی و نقد عرفان های انحرافی 103
- اشاره 103
- خلاصه طرح 103
- بیان موضوعهای برنامه با توجه به تعداد برنامه پیشنهادی 103
- اهداف 104
- آیتم بندی و ساختار برنامه 104
- کتابنامه 104
- ذکر موضوعهای برنامه با توجه به تعداد برنامههای پیشنهادی 104
- خلاصه طرح 104
دیباچه
عرفان اسلامی از سنخ شناخت، شهود، سلوک و وصول است که از رهگذر تزکیه نفس و تهذیب درون و تصفیه جان به درگاه حضرت حق حاصل می شود.
اهل عرفان پیمودن این راه را با ریاضت مشروع در پرتو شریعت ناب محمّدی و با بیداری و پایداری دل و دیده آغاز می کنند. آنان مقامات معنوی و فتوحات غیبی و رهایی از فرق به جمع و بلکه جمع الجمع را در سایه طی مراحل و منازل به تدریج به دست می آورند تا تصعید وجودی و عروج روحی یابند و مظهر اسماء جمال الهی شوند؛ زیرا معرفت صحیح و محبت صادق و عمل صالح مایه اصلی عرفان و سلوک است.
عرفان از تاریخ جغرافیایی معرفتی و هویت باطنی و ماهیت ملکوتی برخوردار است که با انگیزه، اندیشه، دانش، بینش و گرایش الهی معنایی می طلبد.
وجه تمایز عرفان اسلامی با دیگر عرفان ها این است که با انسان کامل در رابطه عرفانی، عاطفی، عقلی، درونی با خلفای الهی و حجت های بالغه حق پیوست دارد. ازاین رو، عارفان حقیقی در اسلام، در صراط کمال و سبیل تعالی، گام عملی محکم و راستین برمی دارند و از ملامت ملامتگران و ملالت های سلوک الی الله رنجیده نمی شوند؛ زیرا در نظرشان، شکر و شکیبایی، صبر و بصیرت و شرح صدر با عرفان و سیر و سلوک در هم تنیده اند.
پژوهش عرفان و معنویت اسلامی و عرفان انحرافی برای بازنمایی ویژگی های عرفان راستین اسلامی در مقایسه با ناراستی های عرفان های انحرافی نگاشته شده است. با سپاس از پژوهشگر ارجمند، جناب آقای محمد اسماعیل زاده، امید داریم این پژوهش برای همکاران محترم رسانه ای سودمند باشد.
اداره کل خدمات رسانه ای
مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما