عرفان و معنویت اسلامی و عرفان انحرافی ویژه برنامه سازی صفحه 48

ج) شریعت ستیزی و تأویل گرایی در دین

ج) شریعت ستیزی و تأویل گرایی در دین(1)

نخستین بار، جنید بغدادی به تطبیق عقاید و اعمال صوفیان با آیات و روایات پرداخت.(2) سپس ابونصر در کتاب اللمع فی التصوف و ابوطالب مکی در کتاب قوّت القلوب آن را دنبال کردند و برای اسلامی جلوه دادن عقاید و اعمال متصوفه، از معانی ظاهری آیات، بدون هیچ قرینه ای دست شستند و به تفسیر به رأی پرداختند. تأویل ها در آثار ذهبیه از جمله کتاب تباشیر الحکمه و شرح حدیث نومحمدی، اثر میرزا ابوالقاسم حسینی شیرازی (معروف و متخلص به راز شیرازی) آشکار است.(3)

د) بدعت گذاری

مشکل اساسی و دیرینه صوفیان، پذیرش گزینشی اسلام در مقابل اسلام جامع نگر بود. آنان برخی اعمال اسلام را پذیرفتند و برخی آموزه ها مانند نماز را در بعضی حالات و شرایط ترک کردند. شبستری، از بزرگان صوفیه، در گلشن راز چنین می نویسد: «وقتی حقایق بر تو روشن شد، احکام از تو برداشته می شود».

به تعبیر محقق ارجمند، دکتر قاسم غنی، گاه مشایخ صوفیه به مقتضای زمان، شرع را از شروط تصوف می شمردند و گاه نیز قیودی می گذاشتند و حتی برخی صوفیان معتقدند شریعت، راه را نشان می دهد و اگر انسان به مقصد رسید، حاجتی به شریعت ندارد.

ه_) ستیز با حکومت اسلامی

استعمارگران، از اوایل قرن نوزدهم به این نتیجه رسیدند که با ایجاد فرقه های به ظاهر مذهبی در جوامع اسلامی، بهتر می توانند به اهداف سیاسی خود در این جوامع دست یابند. ازاین رو، به پشتیبانی از صوفیه برآمدند. انگلیس برای اجرای طرح استعماری خود، شخصی را به نام صوفی اسلام، از افغانستان به عنوان امام زمان علم کرد و او را با لباسی آراسته، سوار بر هودجی، همراه با سیصد نفر فدایی و پنجاه شمشیرزن و مرید، به طرف خراسان حرکت داد. وی خون ها ریخت و خرابی های بسیاری به بار آورد. سرانجام ارتش ایران با کشتن صوفی اسلام و تمام فداییانش، آنان را تار و مار و فتنه را خاموش کرد. برخی اقطاب دراویش، به جرگه فراماسونری پیوستند و پشتیبانی آنان از این گروه ها، بی دلیل نیست.

دکتر گنجویان که مدعی قطبیت فرقه ذهبیه بود، پس از انقلاب، با فرار به انگلستان، با صراحت، ارتباطش با دربار محمدرضا شاه را تأیید کرد.

و) خرافه پرستی و جهالت

صوفیان برخلاف تشیع، اولیای خود را منحصر به دوازده امام نمی دانند، بلکه هر مرشد مدعی ولایت را در هر دوره، امام حیّ و ولیّ قائم می دانند و از او به قطب و شیخ تعبیر می کنند. همچنین این افراد را مؤذن؛ یعنی اذن

1- موضع تشیع در برابر تصوف در طول تاریخ، ص 45.
2- نک: عطار نیشابوری، تذکره الاولیاء، تصحیح: رینولد نیکلسون، انتشارات میلاد.
3- راز شیرازی، طباشیر الحکمه، انتشارات خانقاه احمد شیرازی، 1352، برای آگاهی از شرح حال او نک: الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 20، صص 277 _ 294.