شیعه شناسی و پاسخ به شبهات جلد 2 صفحه 130

حسن بن علی بن ابی طالب سپرد. بعد از وی، ابو جعفر منصور، آن را در زمان خلافتش از بنی الحسن باز پس گرفت، اما پس از مدتی مهدی پسر منصور برای چندمین بار به خاندان فاطمیین باز گرداند و دوباره موسی پسر مهدی از دستشان باز ستاند. (1) از این پس، همواره فدک در دست عباسیان بود، تا این که نوبت به مأمون رسید. او در سال دویست و ده هجری، آن را به فاطمیان باز گرداند... (2) امّا هنگامی که متوکّل عباسی به خلافت رسید، فدک را از فاطمیان گرفت و به عبدالله بن عمر بازیار بخشید. آن روز فدک یازده نخله داشت که به دست مبارک پیامبر (صلی الله علیه وآله) کاشته شده بود. عبدالله بن عمر بازیار مردی به نام بشران بن امّیه ثقفی را به مدینه فرستاد. بشران آن نخل ها را برید و پس از بازگشت فلج شد. (3) .

دفع یک شبهه

یاقوت حموی صاحب معجم البلدان در بحث از فدک و نیز ابن منظور افریقی در مادّه «فدک» می گویند: «علی و عباس در مورد فدک با یکدیگر نزاع داشتند. علی (علیه السلام)می فرمود: پیامبر (صلی الله علیه وآله) فدک را در زمان حیاتش به فاطمه (علیها السلام) بخشید، ولی عباس از این امر ابا می کرد و می گفت: فدک ملک رسول خداست، لذا من وارث آن هستم. نزاع را به نزد عمر آوردند. او از حکم بین آن دو امتناع کرد و گفت: خود بهتر می دانید، من آن را به هر دوی شما تسلیم می کنم.» (4) .

از سخنان این دو استفاده می شود عمر فدک را به علی (علیه السلام) و عباس رد کرده است، ولی با تحقیق در قضیه پی خواهیم برد که آنچه مورد نزاع این دو نفر بود و عمر به آنها رد کرد، همان صدقه پیامبر (صلی الله علیه وآله) در مدینه بوده که از آن به «حوائط سبعه» تعبیر می شده است، نه فدک و بر این مطلب شواهدی می توان اقامه کرد:

1- شرح ابن ابی الحدید، ج 16، ص 216 ـ 217.

2- بلاذری، فتوح البلدان، ص 46 و 47.

3- شرح ابن ابی الحدید، ج 16، ص 217.

4- معجم البلدان، ج 4، ص 238، لسان العرب، ماده فدک.