شیعه شناسی و پاسخ به شبهات جلد 2 صفحه 232

1 ـ رجعت معنوی (اخروی): به این معنا که در فلسفه و حکمت ثابت شده که تمام اشیا و موجودات، در حال رشد و تکاملِ مستمرند و دائماً به سوی کمال مطلق و نقطه آغازینی متوجه اند که از آن جا به این عالم آمده اند، خداوند متعال می فرماید:

" إِلَی اللهِ تُرْجَعُ الاُْمُورُ " " إِنَّ إِلَی رَبِّکَ الرُّجْعَی " (1) " وَأَنَّ إِلَی رَبِّکَ الْمُنْتَهَی " (2) " إِنَّا للهِِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ ". (3) .

این معنا از رجعت، مورد اتفاق مسلمانان است.

2 ـ رجعت مادی و ظاهری (دنیوی): این نوع رجعت ـ که قرآن نیز بر آن اشاره دارد ـ عبارت است از رجوع اموات به دنیا برای از سرگیری اعمال. (4) .

رجعت؛ اعتقاد ضروری مذهب

1 ـ شیخ حرّ عاملی (رحمه الله) می فرماید: «همانا ثبوت رجعت نزد همه علمای معروف و مصنفین مشهور از ضروریات مذهب امامیه است، بلکه حتی عامه نیز می دانند که این عقیده از مذهب شیعه است». (5) .

2 ـ مرحوم مجلسی (رحمه الله) می فرماید: «اگر مثل این روایات در عقیده رجعت متواتر نباشد، پس در چه موضوعی می توان ادعای تواتر نمود...». (6) .

3 ـ و نیز می فرماید: «همانا اعتقاد به رجعت در همه عصرها مورد اجماع شیعه بوده است، و همین مسئله همانند خورشید در وسط روز بین آنان مشهور است». (7) .

4 ـ علامه طباطبائی (رحمه الله) می فرماید: «همانا روایات رجعت از طرق اهل بیت (علیه السلام) به طور

1- علق 96 آیه 8.

2- نجم 53 آیه 42.

3- بقره 2 آیه 156.

4- بحث حول الرجعة، ص 8 ـ 12.

5- الایقاظ من الهجعه، ص60.

6- بحارالانوار، ج53، ص123.

7- همان، ص123.