شیعه شناسی و پاسخ به شبهات جلد 2 صفحه 407

و نیز نقل می کند: هرگاه پیامبر (صلی الله علیه وآله) «غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلاَ الضَّالِّینَ» را تلاوت می نمود، آمین می گفت به حدّی که کسانی که در صف اول جماعت بودند آن را می شنیدند. (1) .

نقد روایات

این روایات از ابوهریره نقل شده که متهم ترین راویان حدیث است.

ذهبی نقل می کند که عمر خطاب، ابوهریره را از نقل حدیث منع کرد؛ حتی او را با تازیانه کتک زد و به او گفت: زیاد از پیامبر نقل حدیث کرده ای... اگر دست از نقل حدیث از پیامبر برنداری تو را به قبیله ات (دوس) تبعید خواهم کرد و یا به سرزمین قرده خواهم فرستاد. (2) .

ابن ابی الحدید از استاد خود ابوجعفر اسکافی نقل می کند که امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (علیه السلام) فرمود: «آگاه باشید همانا دروغ گوترین مردم ـ یا فرمود: دروغ گوترین زنده ها ـ بر رسول خدا (صلی الله علیه وآله) ابوهریره دوسی است.» (3) .

ابن قتیبه، حاکم، ذهبی و مسلم از عایشه نقل کرده است که او به مکرّر می گفت: «ابو هریره کذّاب است. او احادیث فراوانی را جعل نموده و به پیامبر (صلی الله علیه وآله) نسبت داده است». (4) .

تمام بزرگان معتزله و علمای مذهب حنفی روایات او را ردّ نموده و اعلام کرده اند که هر حکم و فتوایی که بر اساس روایتی از طریق ابی هریره صادر شده باشد باطل و غیر قابل قبول است. (5) .

از ابوحنیفه نقل شده که می گفت: «تمام اصحاب پیامبر (صلی الله علیه وآله) نزد من ثقه و عادل اند و حدیثی که از طرق آنان به من رسیده صحیح و مورد قبول است، مگر احادیثی که از طریق

1- همان.

2- سیر اعلام النبلاء، ج 2، ص 433 و ح 8، ص 106 و ابوهریره، محمود ابوریة، ص 103.

3- شرح ابن ابی الحدید، ج 4، ص 68، شرح خطبه 56.

4- معرفة الصحابة، حاکم، ترجمه ابی هریرة.

5- شرح ابن ابی الحدید، ج 1، ص 360.