شیعه شناسی و پاسخ به شبهات جلد 2 صفحه 436

نگیرد و می دانیم که اگر بخواهد جماعت در پنج وعده در وقت فضیلت انجام گیرد کثیری

از مردم به جهت اشتغال فراوان به کسب و کار در آن شرکت نمی کنند. لذا می توانیم با استناد به ملاکی که در احادیث به آن اشاره شد (عدم حرج و مشقت بر امت) آن را به این زمان نیز تعمیم داده و نماز را جمع نماییم.

نقد ادله مانعین

برخی بر عدم جواز جمع بین دو نماز به ادله ای استدلال کرده اند که به نقد آن ها می پردازیم:

1 ـ جمع مخالف احتیاط است، زیرا تفریق در آن اختلافی نبوده، بلکه افضل است، به خلاف جمع.

جواب:

احتیاط در جایی رجحان دارد که دلیلی دربین نباشد، ولی با بودن دلیل رخصت، موردی برای احتیاط باقی نمی ماند. همان گونه که سیوطی از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) نقل می کند که فرمود: «همانا خداوند دوست دارد که به رخصت های او عمل شود، همان گونه که دوست دارد به واجب هایش عمل گردد.» (1) .

2 ـ سنت آن است که هر فریضه ای در وقت خود انجام گیرد.

جواب:

سنت حمل بر استحباب می گردد و این منافات ندارد با این که به جهت قرار نگرفتن امت در سختی و محروم نشدن از جماعت، بین دو نماز را جمع نمود.

لذا انصاری در فواتح الرحموت می گوید: «مداومت پیامبر (صلی الله علیه وآله) بر یک فعل دلالت

1- درالمنثور، سیوطی، ج1، ص193.