شیعه شناسی و پاسخ به شبهات جلد 2 صفحه 536

سنت در لغت و اصطلاح

سنّت در لغت به معنای روش و سیره است، و جمع آن سنن است، مانند غرفه و غُرَف. واژه سنت در قرآن کریم به خداوند و نیز به گذشتگان نسبت داده شده است؛ چنان که می فرماید: " سُنَّةَ اللهِ الَّتِی قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلُ وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللهِ تَبْدِیلاً "؛ «سنّت الهی، بر این بوده [که حقّ بر باطل غالب شود] و ابداً در سنّت خدا تغییر نخواهی یافت».و نیز می فرماید: " فَقَدْ مَضَتْ سُنَّتُ اْلأَوَّلِینَ ". مقصود از سنّت الهی، طریقه حکمت و روش اطاعت اوست. سنت الهی درباره بشر این بوده است که پیوسته آنان را بیافریند، و قرنی را پس از قرنی و امّتی را بعد از امّتی پدید آورد. و با فرستادن پیامبران الهی و فرستادن کتب و شرایع آسمانی، طریقه اطاعت و بندگی را به آنان بیاموزد، و بدین وسیله آنان را امتحان و آزمایش کند، تا آنان بتوانند بر اساس اختیار و انتخاب، و در سایه ایمان و عمل صالح به کمال مطلوب خود دست یابند. امّا سنت امت ها این بوده است که «جز عده ای» پیامبران الهی را تکذیب می کردند، و راه معصیت و طغیان را بر می گزیدند،

-2

-3

1- ر.ک: به کتاب های افتاء از وهابیون از قبیل:مجموع فتاوی و مقالات متنوعه از شیخ بن باز؛ اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة و الافتاء؛ المنقی من فتاوی الشیخ صالح بن فوزان؛ فتاوی اسلامیه؛ مجموع فتاوی ورسائل ابن عثیمین؛ مجلة البحوث الاسلامیه؛ مجلة الدعوه؛ السؤال علی الهاتف لا بن عثیمین؛ البدع والمحدثات؛ فتاوی منارالاسلام؛ لقاء الباب المفتوح؛ فتاوی التعزیه؛ دلیل الأخطاء التی یقع فیها الحاج والمعتمر؛ البدعة، ابن فوزان و نور علی الدرب.

2- فتح 48 آیه 23.

3- انفال 8 آیه 38.

«و چیزی مانع مردم نشد از این که وقتی هدایت به سویشان آمد ایمان بیاورند و از پروردگارشان آمرزش بخواهند، جز این که [مستحق شوند] تا سنت [خداوند در مورد عذاب ] پیشینیان، درباره آنان [نیز] به کار رود». .در احادیث معصومین (علیهم السلام) سنت به دو معنا به کار رفته است:الف) آنچه را پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) (علاوه بر قرآن) از جانب خداوند آورده است تا بیانگر راه و روش زندگی بهتر باشد.سنت در این کاربرد معنای گسترده ای دارد، و همه احکام دین ـ اعم از احکام تکلیفی و وضعی ـ را شامل می شود.ب) کاربرد دیگر سنت در روایات به معنای مستحب و مندوب است. معمولا در مواردی که کلمه سنّت با کتاب ذکر شده، مقصود سنت به معنای اول است. از امام صادق (علیه السلام) روایت شده که فرمود: «ما من شیء إلاّ و فیه کتاب أوسنة؛ هیچ موضوعی نیست مگر آنکه برای او حکمی در کتاب یا سنت وجود دارد.» هم چنین در روایاتی که سنت و بدعت با یک دیگر ذکر شده مقصود از سنت همین معناست.معنای دوم سنت نیز در روایات کاربرد فراوان دارد؛ مثلا در روایات می خوانیم: «السواک هو من السنة، و مطهّرة للفم؛ مسواک کردن از سنت است و دهان را پاک می کند.»و نیز آمده است: «من السنة أن تصلّی علی محّمد و أهل بیته فی کلّ جمعة