شیعه شناسی و پاسخ به شبهات (جلد 1) صفحه 449

6 ـ ابوالحسن اشعری (ت 330 هـ) در استدلال بر صحّت خلافت ابوبکر می گوید:...اگر امامت عمر ثابت شد، امامت ابوبکر نیز ثابت می گردد، همان گونه که امامت عمر ثابت است؛ زیرا ابوبکر بر عمر عهد و عقد امامت نمود. (1).

و نیز می گوید: هرگاه امامت صدّیق (=ابوبکر) ثابت شد امامت فاروق (=عمر) نیز ثابت می گردد، زیرا صدّیق بر او نصّ و عهد کرده و او را برای امامت انتخاب نموده است. (2) .

7 ـ ابوبکر باقلانی (ت 403 هـ) نیز می گوید:...ابوبکر عقد خلافت بر عمر کرد، لذا امامت عمر از این طریق ثابت شد... (3) .

8 ـ تفتازانی در بحث راه های اثبات امامت می گوید: راه دوّم: استخلاف امام بر شخصی برای جانشینی بعد از اوست. و امر خلافت را به شورا واگذار کردن نیز به منزله استخلاف است، ولی خلیفه مشخص نیست، آنان می نشینند و بر یکی اتفاق می کنند.(4).

بین اهل سنت در یک مسئله اختلاف است و آن این که آیا عهد و استخلاف از جانب امام قبل بر امام و خلیفه بعد کافی است، یا این که باید، غیر از عهد، نظر اهل حلّ و عقد نیز موافق با خلافت کسی باشد که از ناحیه امام قبل عهد شده است.

برخی این موافقت را ضروری می دانند، ولی بعضی ضروری نمی دانند؛ زیرا عمر که بر اهل شورا عهد کرد به انتظار رأی اهل حلّ و عقد نبود، تا آنان نیز نظر دهند.

اشکالات

این نظریه اشکالاتی دارد که به برخی از آنها اشاره می کنیم:

1 ـ گفتیم که امامت منصبی الهی است و هر خلیفه و امامی باید از جانب خداوند به خلافت منصوب باشد و این، با نظریه عهد و استخلاف سازگاری ندارد.

1- الإبانة عن أصول الدین، ص187.

2- همان.

3- التمهید فی الردّ، ص 179.

4- شرح مقاصد، ج5، ص233.