سیمای عقاید شیعه : ترجمه کتاب دلیل المرشدین الی الحق الیقین صفحه 128

تلقین کن و قبرش را وسیع گردان، به حق پیامبرت و پیامبران پیش از من، ای که تو مهربان ترین مهربانانی. (1) تا اینجا بحث از اقسام سه گانه توسل پایان یافت و معلوم شد که هر سه نوع، مورد تأیید قرآن و حدیث و سنّت است و تصوّر این که توسّل به غیر خدای سبحان، خدا پنداشتن او و عبادت غیر خداست، باطل است، به دو جهت:

اوّل: اگر توسّل به دعای پیامبر صلی الله علیه و آله و به خود او و به حق او شرک بود، می بایست هر توسّلی حتی توسّل به دیگران در امور عادی هم شرک باشد، در حالی که قطعاً چنین نیست، زیرا همه از نوع توسّل به اسباب است، چه اسباب عادی یا غیر عادی، طبیعی یا غیرطبیعی.

دوم: دانستی که عبادت، خضوع در مقابل دیگری به عنوان آن است که او خدا یا پروردگار است یا کارهای خدا به او سپرده شده است. در توسل به پیامبران و صالحان و شهدا هیچ یک از این قیدها نیست، بلکه از این جهت به آنان توسل می شود که بندگان مورد احترام خدایند و دعای آنان نزد خداوند سبحان مستجاب است، یا اینکه خودشان و حق ایشان نزد خداوند، منزلتی دارند و توسل به آنان، دریای رحمت الهی را به جوش و خروش می آورد. چگونه توسّل به پیام آور توحید، شرک است، در حالی که به او از این جهت توسّل می جویند که با شرک مبارزه کرد و بنیان شرک را در هم ریخت؟!

سوم: توسل به دعای پیامبر صلی الله علیه و آله و صالحان پس از مرگ

از اقسام توسّل های رایج میان مسلمانان، توسّل به دعای پیامبر صلی الله علیه و آله یا صالحان پس از وفات ایشان است. در اینجا سؤالی مطرح می شود و آن این است که:

توسّل به دعای دیگری وقتی صحیح است که او زنده باشد و دعای تو را بشنود و جوابت را بدهد و برای برآمدن حاجتت و تأمین خواسته ات دعا کند. امّا اگر او از این دنیا

1- معجم طبرانی: ص 356، حلیه الاولیاء: ج 3، ص 121، مستدرک حاکم: ج 3 ص 108