- پیشگفتار 1
- مقدمه اول 3
- مقدمه دوم 7
- اشاره 10
- بخش اوّل : آزادی فلسفی 10
- ترویج جبرگرایی 11
- فصل اوّل : جبر و اختیار (از نظر تاریخی و کلامی) 11
- تعریف جبر 14
- تعریف اختیار 15
- 1. دیدگاه اشاعره 16
- دیدگاه فرق اسلامی درباره جبر و اختیار 16
- 2. دیدگاه معتزله 18
- 3. دیدگاه شیعه 19
- 4. دیدگاه حکما و فلاسفه اسلامی 22
- مقدمه 26
- فصل دوم : ادله فلسفی - کلامی اختیار انسان 26
- 1. جبرگرایان 26
- جبرگرایان 26
- اشاره 26
- دلیل اوّل 27
- دلیل دوم 28
- دلیل سوم 33
- دلیل چهارم 39
- دلیل پنجم 41
- دلیل ششم 41
- دلیل هفتم 42
- قضا و قدر 46
- تمایز جبر از قضا و قدر 47
- سرنوشت 49
- نتیجه گیری 50
- 2. مفوّضه 50
- 3. شیعه 55
- فصل سوم : حدود اختیارات انسان 66
- مقدمه 66
- گستره اختیار تکوینی انسان 69
- بخش دوم : آزادی های اجتماعی 72
- اشاره 72
- تعریف آزادی 73
- فصل اوّل : آزادی در مسائل اجتماعی 73
- آزادی اجتماعی 76
- آزادی اجتماعی در اسلام 78
- فلسفه آزادی 80
- آزادی در ادبیات سیاسی اروپا و اسلام 81
- گسترش اسلام در پرتو آزادی 83
- اهمیت و نقش آزادی 84
- دموکراسی و نظر اسلام درباره آن 85
- آزادی اسلامی در مسیر تکامل انسان 86
- تأثیر جهان بینی بر تفسیر آزادی 88
- رابطه آزادی با عقل و دین 89
- ضرورت رعایت حقوق اساسی 93
- فصل دوم : حقوق اجتماعی انسان ها 93
- آزادی سیاسی 94
- 1. آزادی سیاسی 94
- الف) آزادی بیان و قلم 94
- اقسام آزادی 94
- آزادی بیان و قلم در راستای احکام دین 98
- محدوده آزادی بیان و قلم 103
- ب) آزادی سیاسی وسیله شایسته سالاری 103
- آزادی اقتصادی 107
- 2. آزادی اقتصادی 107
- آزادی شخصی 109
- عدم تقابل محدودیت های اسلام با آزادی اقتصادی 109
- 3. آزادی شخصی 109
- آزادی، نیاز فطری و طبیعی انسان 114
- تأثیر تکاملی متقابل دین و آزادی 115
- تأثیر دین داری بر انواع آزادی 118
- مقدمه 121
- فصل سوم : حدود آزادی های اجتماعی 121
- ضرورت محدودیت در آزادی 123
- معیارهای تحدید آزادی 126
- رابطه دین و آزادی 127
- آزادی در محدوده قوانین موضوعه 131
- محدودیت های دین در قبال آزادی 133
- فرق بین آزادی از نظام و حکم 133
- طرفداران آزادی مطلق 136
- گستره آزادی در اسلام و لیبرالیسم 140
- محدود کننده آزادی 141
- اصل در آزادی؛ لزوم یا جواز 144
- آزادی تکوینی و محدودیت اجتماعی 145
- آزادی از دین؟ 147
- تسامح و تساهل 148
- گستره آزادی در اسلام و جوامع مدرن 150
- محدوده آزادی در حکومت دینی 151
- ملاک مدیریت در اسلام و دموکراسی غرب 154
- تفاوت های اصولی بین آزادی در غرب و اسلام 156
- ابتنای آزادی در غرب بر آزادی فردی 158
- بنیاد نظام دموکراسی غرب 160
- موانع آزادی 162
- آزادی های ممنوع 165
- امور مبتنی بر آزادی 168
- اقسام آزادی براساس آیات قرآن 169
- ملاک های جامعه آزاد دینی 171
- نقش آزادی در کرامت انسان 173
- آزادی، زمینه ساز آزمایش و رشد انسان 174
- محدودیت های حقوقی آزادی 177
- فصل چهارم : حدود آزادی در فقه و حقوق 177
- رابطه بین عدالت و آزادی 179
- گستره محدودیت انسان در دین 182
- رابطه تقلید و آزادی 184
- سر سپردگی به ارزش ها در مرجعیت 185
- تقلید در مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی 186
- نتیجه گیری 188
- آزادی از ملاک های فقهی نیست 188
- اشاره 190
- بخش سوم : آزادی معنوی 190
- مقدمه 191
- فصل اوّل : آزادی در مسائل اخلاقی 191
- تعامل شیطان و نفس در اسارت انسان 194
- اسارت انسان در بند خویش 195
- اشاره 195
- الف) راه های سیطره ابلیس بر انسان از دیدگاه قرآن 197
- ب) اسارت در بند نفس 204
- آزادی و حیات انسانی 213
- فصل دوم : رابطه آزادی با امر به معروف و نهی از منکر 217
- مقدمه 217
- زندگی سالم در سایه امر به معروف و نهی از منکر 218
- رابطه امر به معروف و نهی از منکر با آزادی 219
- مسئولیت مشترک 221
- شرایط امر به معروف و نهی از منکر 222
- دلیل عقلی امر به معروف و نهی از منکر در فقه 223
- فصل سوم : آزادی اندیشه 225
- مقدمه 225
- موانع آزادی فکر 228
- فرق بین آزادی فکری و آزادی عقیده 231
- مقدمه 233
- فصل چهارم : آزادی عقیده در اسلام 233
- «آزادی عقیده» به معنای «عدم اکراه» 234
- آزادی، محور عقیده 235
- رابطه آزادی عقیده و آزادی بیان 238
- شرایط آزادی ترویج عقیده 240
- چگونگی برخورد قرآن با عقاید باطل 241
- گستره آزادی عقیده در صدر اسلام 242
- چگونگی آزادی اقلیت های مذهبی در جامعه اسلامی 244
- جایگاه عقیده در جوامع غربی و اسلامی 248
- بحث تفصیلی در باره آیه «لَآ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ ...» 249
- شأن نزول آیه «لَآ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ» 253
- جهاد ابتدایی، موافق آزادی عقیده 259
- تهمتی ناروا به مسلمانان! 260
- آزادی مخالفان در اسلام 262
- بخش چهارم : اشکالات و پاسخ آن ها 265
- اشاره 265
- فصل اوّل :جایگاه اختیار انسان در مسئله هدایت و ضلالت از دیدگاه قرآن 266
- مقدمه 266
- اقسام هدایت در قرآن 268
- هدایت از ناحیه خدا 269
- شناخت انسان 271
- هادی و مضلّ از نظر قرآن 271
- هادیان قرآنی 272
- گمراه کنندگان از دیدگاه قرآن 273
- مقدمه 273
- الف) عوامل هدایت 275
- ب) عوامل زمینه ساز ضلالت 276
- اضلال الهی و اقسام آن در قرآن 278
- جایگاه اختیار انسان در مسئله هدایت و ضلالت 279
- آزادی در هدایت و ضلالت از دیدگاه عقل 283
- آیات هدایت و ضلالت از دیدگاه اشاعره 284
- نقد اشاعره 285
- اضلالِ تکوینی 286
- عدم تلازم هدایت با علم 288
- مقدمه 290
- فصل دوم : برنامه اسلام در ریشه کنی برده داری 290
- روند الغای برده داری در جهان اسلام 291
- آزادی ذاتی و حقیقی فرد 295
- آزادی بردگان در فرآیند تدریجی 299
- موانع آزادی دستوری بردگان 301
- برنامه عملی اسلام برای محو بردگی 303
- عوامل آزادی بردگان در فقه اسلام 305
- بردگی اسیران جنگی 307
- سیره و شیوه رفتاری اسلام درباره غلامان و کنیزان 311
- مقدمه 314
- لغت شناسی ارتداد 314
- فصل سوم : عدم تقابل حکم ارتداد با آزادی در انتخاب دین 314
- ارتداد در ادبیات فقهی 315
- اسباب ارتداد 316
- مشروط بودن ارتداد به اظهار اسلام بعد از بلوغ 317
- عمل به اعتقاد شرایط اثبات دین 319
- عدم تقابل آزادی عقیده با ارتداد 320
- مقدمه 324
- محدودیت قوّه ادراکی انسان 324
- فصل چهارم : علت جایز نبودن تفکّر در ذات خداوند 324
- پیامدهای تفکر در ذات بی نهایت 326
- نکته: فراتر بودن مدرِک از مدرَک 327
- کتابنامه 329