دین و آزادی صفحه 273

1- 429. هدایت و ضلالت در قرآن، کلام و فلسفه، ص 110.

2- 430. حجرات {49} آیه 17.

3- 431. بقره {2} آیه 185.

هدایت و فرق میان حق و باطل در آن نازل شده است».

3. انبیاعلیهم السلام:

«...فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ؛(1) پس به هدایت آنان اقتدا کن».

4. ائمّه علیهم السلام:

«وَجَعَلْناهُمْ أَئِمَّهً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا وَأَوْحَیْنا إِلَیْهِمْ فِعْلَ الْخَیْرَاتِ؛(2) آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما (مردم را) هدایت می کردند».

گمراه کنندگان از دیدگاه قرآن

مقدمه

قبل از بررسی و جمع بندی آیات هدایت، آیاتی را که مسئله ضلالت و ضلال را متذکر شده اند، بیان می کنیم:

1. خداوند:

«کَذَلِکَ یُضِلُّ اللَّهُ مَن یَشَآءُ وَیَهْدِی مَن یَشَآءُ؛(3) این گونه خداوند هر کس را بخواهد گمراه می سازد و هر کس [را که] بخواهد هدایت می کند».

2. شیطان:

«وَلَأُضِلَّنَّهُمْ وَلَأُمَنِّیَنَّهُمْ وَلَأَمُرَنَّهُمْ...؛(4) [شیطان گفت و آن ها را گمراه می کنم و به آرزوها سرگرم می سازم و به آنان دستور می دهم...».

«هذَا مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ عَدُوٌّ مُّضِلٌّ مُّبِینٌ؛(5) این (نزاع شما) از عمل