شیعه پاسخ می گوید صفحه 149

باید به مردم این مطلب را بیاموزیم که به توسّل به اولیاءالله و صالحان قناعت نکنند . اصلا توسّل درسی است برای ما ، چرا به آنها متوسّل می شویم ؟ برای این که در پیشگاه خدا آبرومندند ، چرا آبرومندند ؟ برای اعمال صالحشان ، پس ما باید به طرف اعمال صالح پیش برویم . توسّل به ما درس می دهد که تقرّب به خدا از طریق اعمال صالح است و توسّل به اولیاءالله به خاطر اعمال صالحشان می باشد ، آنها در پیشگاه خدا مقرّب شدند و ما از آنها می خواهیم که نزد خداوند برای ما شفاعت کنند ، پس ما هم باید بکوشیم آن مسیری را که آنها طی کرده اند دنبال کنیم . توسّل باید تبدیل به یک مکتب انسان ساز و تربیت کننده شود ، مبادا در توسّل متوقّف شویم و آن اهداف عالیه توسّل را فراموش کنیم این هم امر مهمّی بود که همه باید به آن توجّه داشته باشیم .

4 توسّل در امور تکوینی

نکته دیگر این که توسّل به عالم اسباب هم در امور تشریعی وجود دارد و هم در امور تکوینی و هیچ کدام مانع از توحید نیست . ما هنگامی که می خواهیم به نتایج مطلوب برسیم ، در زندگی طبیعی مان به دنبال اسباب می رویم ، زمین را شخم می زنیم ، بذرافشانی می کنیم ، آبیاری و آفت زدایی می کنیم ، محصول را به موقع برداشت می کنیم و از آن برای زندگی مان استفاده می کنیم .

آیا توسّل به این اسباب ما را از خدا غافل می کند ؟ آیا اعتقاد

به این که زمین بذر گیاهان را می رویاند و یا نور آفتاب و قطره های حیات بخش باران ، بذر و گل و گیاه و میوه ها را پرورش می دهد ، و به طور کلّی اعتقاد به این عالم اسباب ، مخالف توحید افعالی است ؟

به یقین مخالف نیست ، زیرا ما به دنبال عالم اسباب می رویم ، امّا مسبّب الاسباب را خدا می دانیم . پس همان گونه که توسّل به اسباب طبیعی با اصل توحید منافات ندارد و «این همه آوازها از شه بود» در عالم تشریع نیز توسّل به انبیا و اولیا و معصومین و تقاضای شفاعت از آنها در پیشگاه خدا هیچ منافاتی با اصل توحید ندارد .

البتّه می دانیم یک گروه افراطی نیز در اینجا پیدا شده اند که عالم اسباب را منکر شده اند; آنها به همین گمان که اعتقاد به عالم اسباب با توحید افعالی خدا منافات دارد ، می گویند آتش نمی سوزاند خداوند به هنگام نزدیک شدن آتش به چیزی آن را می سوزاند . آب آتش را خاموش نمی کند خداوند به هنگام ریختن آب بر روی آتش ، آتش را خاموش می کند ، و به این ترتیب تمام رابطه علّت و معلول که از روابط بدیهی در جهان آفرینش است ، منکر می شوند .

در حالی که قرآن مجید عالم اسباب را به روشنی به رسمیّت شناخته و می گوید : ابرها را می فرستیم ، این ابرها زمین های تشنه را آبیاری می کند ، به وسیله آنها احیای ارض می شود : (فَیُحْیِی به الاَْرْضَ

بَعْدَ مَوْتِهَا) . (1) «یحیی به» یعنی به این دانه های باران زمین را حیات می بخشد . آیاتی که دلالت بر به رسمیّت شناخته شدن عالم اسباب دارد ، بسیار زیاد است . منتها این اسباب چیزی از خودشان ندارند ، هر چه دارند از ناحیه اوست .

این آثار را خدا به آنها داده ، همان گونه که منکران اسباب طبیعی ، خطاکاران غافلی هستند ، منکران اسباب در عالم تشریع هم خطاکارانند .